Месяц: Октябрь 2022

Քաղաքապետ իշխանը շրջում էր քաղաքում: Մարդիկ ոտքի էին կանգնում, կպչում պատերին, խոնարհ գլուխ տալիս: Փողոցի մի անկյունում` պատի ստվերում, ցնցոտիների մեջ պառկած էր մի աղքատ դերվիշ:

Շքախմբի առաջնորդը գոռաց դերվիշի վրա.

-Ի՞նչ ես մեկնվել մայթին, ճանապարհը բռնել: Չե՞ս տեսնում` ով է գալիս. վե՛ր կաց, անպատկա՛ռ:

-Ես միայն ինձնից մեծի առաջ ոտքի կկանգնեմ, — անվրդով պատասխանում է դերվիշը:

Քաղաքապետը հետաքրքրված մոտենում է և հարցնում.

-Մի՞թե ես քեզանից մեծ մարդ չեմ:

-Իհարկե` ո՛չ: Քեզանից բարձր դեռ շատ աստիճաններ կան: Այո՞, թե` ոչ:

-Այո՛:

-Դու քաղաքապետ իշխան ես, գիտեմ. որ մեծանաս, ի՞նչ պիտի դառնաս,- հարցնում է դերվիշը:

-Նահանգապետ,- պատասխանում է քաղաքապետը:

-Հետո՞:

-Հետո վեզիր:

-Հետո՞:

-Փոխարքա:

-Հետո՞:

-Սահմանը սա է: Բոլորից մեծը շահն է:

-Ասենք թե` շահ դարձար, հետո՞,- հարցնում է դերվիշը:

-Հետո` ոչի՛նչ,- պատասխանում է քաղաքապետը:

-Ահա՛ այդ ոչինչը ես եմ: Ոտքերիս տակից անցիր, գնա քո ճանապարհով, — նույն անվրդովությամբ պատասխանում է դերվիշը և նվաղուն աչքերը գոցում:

1. Ո՞րն է այս առակի ասելիքը:

Այս առակի ասելիքը այն է, որ մարդու պաշտոնով կամ գրաված դիրքով չի որոշվում նրա մեծությունը։

1. Ներկայացրո՛ւ դերվիշին և քաղաքապետին՝ հակադրելով իրար:

Դերվիշ	Քաղաքապետ
Խելացի	Անհասկացող
Բարի	Չար
աղքատ	հարուստ

1. Ինչպես էին ընդունում քաղաքապետի շքախմբին հասարակ մարդիկ:

Հասարակ մարդիկ քաղաքապետին ուդունում էին մեծարանքով։

1. Տեքստից դուրս գրիր անհասկանալի բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

Դերվիշ – մահմեդականների թափառական կրոնավոր:

1. Նայի՛ր այս պատմության ֆիլմը և գրի՛ր քո կարծիքը ֆիլմի մասին:

Ինձ այս ֆիլմից դուր եկավ Մհեր Մկրտչյանի խաղը։

1. Գտի՛ր քաղաքացիներին ներկայացնող հատվածը:

Մարդիկ ոտքի էին կանգնում, կպչում պատերին, խոնարհ գլուխ տալիս։

1. Գրի՛ր տեքստի ընդգծված բառերի հոմանիշները։

խոնարհ – hեզ

ցնցոտի – հնոտի

Դերվիշ – թափառական կրոնավոր:

Շքեխումբ – թափոր

մեկնվել – պառկել

անվրդով – անխռով

նվաղուն — ուշաթափ

286. Օդի ջերմաստիճանը չափել են մեկ օրվա ընթացքում։ Չափումների
արդյունքները ներկայացված են հետևյալ աղյուսակում.

Ժամը`	0	2	4	6	8	10	12	14	16	18	20	22	24
Ջերմաստիճանը`	15	12	8	7	6	10	11	13	16	20	18	14	11

Կառուցե՛ք օրվա ընթացքում օդի ջերմաստիճանի փոփոխության
գրաֆիկը.

288. Գնացքը A կետից մեկնել է C կետը։ Ճանապարհին այն կանգ է առել
B կետում։ Այդ ամենը գրաֆիկորեն պատկերված է 36-րդ նկարում։
Գրաֆիկից ելնելով՝ պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին.

ա) Որքա՞ն ժամանակ է գնացքը եղել ճանապարհին։

Պատ․՝ 7 ժամ։

բ) Որքա՞ն ժամանակում է գնացքը հասել B կետը։

Պատ․՝ 2 ժամում։

գ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը A կետից ընթացել դեպի B կետը։

Լուծում

120 : 2 = 60 (կմ/ժ)

Պատ․՝ 60 կմ/ժ։

դ) Ի՞նչ արագությամբ է գնացքը B կետից ընթացել դեպի C կետը։

Լուծում

210 : 2 = 105 կմ/ժ

Պատ․՝ 105 կմ/ժ:

ե) Որքա՞ն է տևել B կետում արած կանգառը։

Պատ․՝ 4 ժ։

291. Դիցուք x-ը և y-ը 6 սմ2 մակերես ունեցող ուղղանկյան հարևան կողմերի երկարություններն են: Այդպիսի շատ ուղղանկյուններկարող են լինել: Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս, թե ինչպես է
փոխվում այդպիսի ուղղանկյան կողմերից մեկի երկարությունը (y)` կախված մյուս կողմի երկարությունից (x):

y	12	6	4	3	2 2/5	2	1 5/7	1 1/2	1 1/3	1 1/5	1 1/11	1
x	1/2	1	1 1/2	2	2 1/2	3	3 1/2	4	4 1/2	5	5 1/2	6

Կառուցե՛ք այս կախման գրաֆիկը:

296. 9 տ երկաթի հանքաքարից ստանում են 5 տ երկաթ։ Որքա՞ն երկաթ
կստանան 54 տ հանքաքարից։

Պատ․՝ 30 տ։

298. Ապրանքի գինը նախ իջեցվել է 15 %-ով, ապա՝ ևս 10 %-ով։ Որքա՞ն է
դարձել ապրանքի գինը, եթե սկզբնական գինը եղել է 5000 դրամ։

Պատ․՝ 3825 դրամ։

285. Երեխայի հասակը մինչև 7 տարեկան դառնալը փոխվել է հետևյալ
կերպ.

Տարիքը՝ տարիներով	1	2	3	4	5	6	7
Հասակը՝ սանտիմետրերով	75	85	90	95	98	105	112

Գծե՛ք նրա տարիքից հասակի կախման գրաֆիկը։

287. 35-րդ նկարում պատկերված է մեքենայի շարժման գրաֆիկը.
Գրաֆիկով որոշե՛ք՝

ա) քանի կիլոմետր է անցել մեքենան 5 ժամում,

Լուծում

1. 120 : 2 = 60 կմ/ժ
2. 60 x 5 = 300 կմ

Պատ՝ 300 կմ:

բ) շարժման սկզբնակետից ինչ հեռավորության վրա է գտնվել մեքենան 1 ժ անց, 2 1/2 ժ անց,

Լուծում

1) 1 x 60 = 60 կմ

2) 2 1/2 x 60 = 150 կմ

Պատ՝1 ժամ անց — 60 կմ, 2 1/2 ժամ անց — 150 կմ

գ) որքան ժամանակում է մեքենան
անցել 90 կմ։

Լուծում

Պատ․՝ 1 1/2 ժ։

292. Խանութը կոնֆետ է ստացել, որի 1 կգ-ն արժե 2000 դրամ: Առաջին
օրն այդ կոնֆետից վաճառվել է 7 կգ, երկրորդ օրը10 կգ, երրորդ օրը 6 կգ, չորրորդ օրը` 5 կգ: Որոշե՛ք, թե կոնֆետների վաճառքից
ի՞նչ գումար է ստացվել առաջին օրը, առաջին երկու օրում, առաջին երեք օրում, չորս օրում: Կազմե՛ք համապատասխան գրաֆիկը:

Լուծում

Օր․	1	2	3	4
Վաճ․ (դրամ)	14000	34000	46000	56000

1. 7 x 2000 = 14000
2. (7 + 10) x 2000 = 34000
3. (7 + 10 + 6) x 2000 = 46000
4. (7 + 10 + 6 + 5) x 2000 = 560000

Աղբյուրներ

համաշխարհային պատմության դասագիրք, էջ 25-28

տեսաֆիլմ

տեսաֆիլմ

Դաս 2։ Միջագետքի տերություններ

Դասագիրք, էջ 29-31
Տեսաֆիլմ

1. Աննան 1-9 թվերը տեղադրեց 3×3 աղյուսակում այնպես, որ յուրաքանչյուր տողով, սյունով, անկյունագծով թվերի գումարը եղավ նույնը: Ինչի՞ է հավասար առաջին և երրորդ տողերում գրված թվերի գումարը:

Պատ․՝ 30:

2. Հյութի համար վերցրեցին 6 մաս խնձոր, 5 մաս տանձ և 3 մաս ջուր: Տանձի և ջրի զանգվածը միասին 2կգ 400գ է: Որքա՞ն է խնձորի զանգվածը:

Պատ․՝ 1 կգ 800 գ:

3. Քառակուսու մակերեսը 121 է: Գտեք այն եռանկյան պարագիծը, որի բոլոր կողմերը հավասար են և հավասար են այդ քառակուսու կողմին:

Պատ․՝ 33:

4.  Մեծ ուղղանկյան պարագիծը 20սմ է: Այդ ուղղանկյան մաս կազմող փոքր ուղղանկյունների պարագծերը համապատասխանաբար 6սմ, 8սմ, 10սմ են: Գտեք մեծ ուղղանկյան մակերեսը:

Պատ․՝ 12 սմ2:

5. Հայկը երկու քույր ավելի ունի, քան եղբայր: Քույրերը եղբայրներից քանիսո՞վ են ավելի:

պատ․՝ 1 — ով։

6. Ժամացույցը մեկ ժամվա ընթացքում կես րոպե առաջ է ընկնում: Այժմ այն ցույց է տալիս 14:57: Ժամը քանի՞սը ցույց կտա ժամացույցը 8 ժամ հետո:

Պատ․՝ 22:53:

7.  Որդու տարիքը 3 անգամ փոքր է հոր տարիքից: Երբ հայրը 37 տարեկան էր, որդին 3 տարեկան էր: Այժմ քանի՞տարեկան է հայրը:

Պատ․՝ հայրիկ – 51 տարեկան, որդի – 17 տարեկան։

8. Յոթ տետրը միասին 700 դրամով ավելի է երեք տետրի ընդհանուր գնից: Ի՞նչ  արժե մեկ տետրը:

Պատ․՝ 175 դր։

9.  Մեծ խորանարդի կողը 5 անգամ մեծ է մեկ փոքր խորանարդի կողից: Քանի՞ փոքր խորանարդ կտեղավորվի մեծ խորանարդի մեջ:

Պատ․՝ 125 փոքր խորանարդ կտեղավորվի մեծ խորանարդի մեջ։

10. Ամենաշատը քանի ծառ է հնարավոր տնկել 120մ և 70մ կողմերով  ուղղանկյունաձև հողամասում, եթե ծառերը գտնվում են իրարից 5մ հեռավորության վրա:

Պատ․՝ 336 ծառ։

1.Ուղղանկյան պարագիծը 84 սմ է:Ուղղանկյան երկարությունը հավասար է 35 սմ-ի: Գտիր ուղղանկյան երկարության և լայնության հարաբերությունը:  

Լուծում

1. 84 — (35 x 2) = 14 (սմ)
2. 14 : 2 = 7 (Լայնություն)
3. 35 : 7 = 5

Պատ․՝ 5:

2. Համաձուլվածքը բաղկացած է պղնձից, անագից և նիկելից, որոնք վերցված են 5 : 2 : 1 հարաբերությամբ: Հաշվիր, թե որքա՞ն պետք է վերցնել յուրաքանչյուր մետաղից, որպեսզի ստացվի 448 կգ համաձուլվածք:

Լուծում

1) 5 + 2 + 1 = 8

2) 448 : 8 = 56 (կգ)

3) 5 x 56 = 280 (կգ) – պղինձ

4) 2 x 56 = 112 (կգ) – անագ

5) 1 x 56 = 56 (կգ) – նիկել

Ստ․՝ 280 + 112 + 56 = 448

Պատ․՝ պղինձ – 280 կգ, անագ – 112 կգ, նիկել – 56 կգ։

3.Գտիր անհայտը: d : 7/8 = 2/11 : 14/11

4.Տրված են երեք բնական թվեր՝ 3, 15 և 6: Ընտրիր ևս մեկ բնական թիվ այնպիսին, որ չորս թվերով հնարավոր լինի կազմել համեմատություն: 

Լուծում

3 : 15 = 6 : 30

Պատ․՝ 30:

5.5 պոմպ 3 ժամում քաշեցին 1800մ³ ջուր: Հաշվիր, թե որքա՞ն ջուր կքաշեն 5 այդպիսի պոմպերը 4 ժամում:

Լուծում

Պատ․՝ 2400մ³ ջուր:

6.360 կգ հումքից ստացվում է 24 կգ ձեթ:Քանի՞ կգ հումքից կստացվի 12 կգ ձեթ:

Լուծում

Պատ․՝ 180 կգ հումք։

7.Այգում սոճիներ տնկեցին:Ծառերի 80%-ը ամրացավ, իսկ մնացածը՝ չորացավ: Գտիր, թե քանի՞ ծառ տնկեցին, եթե ամրացավ դրանցից 32-ը:

Լուծում

Պատ․՝ 40 ծառ:

8.Քարտեզի վրա տեղանքի 20 կմ-ն համապատասխանող հատվածի երկարությունը 5 սմ է: Որոշիր քարտեզի մասշտաբը:

20 կմ = 2000000 սմ

Լուծում

Պատ․՝ 1 : 400000:

9.Քաղաքի 1 : 500 մասշտաբով քարտեզի վրա տեղադրված է քառակուսու ձև ունեցող պուրակը: Քառակուսու մակերեսը քարտեզի վրա 1 սմ² է:Գտիր պուրակի իրական մակերեսը:

Լուծում

S = 500 x 500 = 250000 (սմ²):

Պատ․՝ 25 մ² ։

10.Թվային առանցքի վրա նշված է O կետը, որի կոորդինատը 2 -ն է: O կետով տարված է առանցքին ուղղահայաց հատված, որի աջ կողմում վերցված է BM հատվածը՝ 5 և 8 ծայրակետերով:

Որոշիր O կետով տարված հատվածի նկատմամբ BM հատվածին համաչափ PD հատվածի ծայրակետերի կոորդինատները:  

Լուծում

B (5) — P (- 5)

M (8) — D (- 8)

 ,,Մարդկային կատակերգություն,,

• Հետաքրքիր, կարևոր միտք արտահայտող հատվածներն առանձնացրո՛ւ և մեկնաբանի՛ր։ 

Գլուխ ութերորդ. ՆԵՐԿԱ ԵՂԻՐ ՄԵՐ ՍԵՂԱՆԻՆ, ՈՎ ՏԵՐ

— Վաղը,— ապա ուղղեց իրեն,— երեկ ես տեսա գնացքը։

Հոմերը հասկացավ, թե եղբայրն ինչ էր ուզում ասել։ Նա ժպտաց, հիշելով մի ժամանակվա իր հափշտակությունը։

— Ինչպե՞ս էր,– ասաց նա։

Յուլիսիսը հիշեց.

— Մի սև մարդ կար, ինձ ողջունեց,— ասաց նա։

— Դու նրա ողջույնին պատասխանեցի՞ր,— ասաց Հոմերը։

— Առաջինը ես բարևեցի,— ասաց Յուլիսիսը,— իսկ հետո առաջինը նա բարևեց։ Հետո ես, հետո նա։ Նա երգում էր. «Այլևս մի լար, մի լար, լեդի…»։

— Ճի՞շտ։

— Նա ասաց. «Տուն եմ գնում»,— շարունակեց Յուլիսիսը և նայեց եղբորը։

Իմ կարծիքով, եղբայրներին հուզած երգը և սև մարդը պատերազմի մասին էր։ Եվ տղաներն էլ ենթագիտակցաբար ուզում էին, որ այլևս ոչ մի լեդի լաց չլիներ։

Գլուխ իններորդ. ԱՅՍ ԿՈՂՄԵՐՈՒՄ ՊԵՏՔ Է ՈՐ ՃԱԳԱՐՆԵՐ ԼԻՆԵՆ

— Երեսուներեք ճագար տասնմեկ տարի ազատության մեջ են,— ասաց նա։— Նկատի ունենալով նրանց արագ աճը, դժվար է ասել, թե որքան են բազմացել։ Ո՞վ գիտե, գուցե վայրենացել են։ Չէի զարմանա, եթե ամբողջ քաղաքը հիմա ճագարներով լցված լիներ։

Իմ կարծիքով, միտքը վանդակների և ճագարների մասին էր։ Որ վանդակներ չլինեն և ազատություն լինի։

Գլուխ տասներորդ. ՀԻՆ ԱՇԽԱՐՀԻ ՊԱՏՄՈԻԹՅՈԻՆ

«— Այս խառնարանից,— կարդաց աղջիկը,— աշխարհը թանկարժեք ժառանգություն ստացավ։ Հին կտակարանի Մովսեսի պատգամները իրենց սկզբունքների մի մասի համար պարտական են Համուրաբիի օրենքներին, որոնց շնորհիվ նա կոչվում է օրենսդիր։ Նրանց թվաբանական սիստեմից, որտեղ օգտագործում էր տասներկուսի աղյուսակը և մեզ ծանոթ տասնորդականը, մենք ժառանգեցինք ժամ կազմող վաթսուն րոպեն և շրջանակի 360 աստիճանները։ Արաբիան մեզ տվեց մեր թվանշանները, որոնք մինչև այժմ էլ կոչվում են արաբական, ի տարբերություն հռոմեական թվանշանների։ Ասորեստանցիները գտան արևի ժամացույցը։ Ժամանակակից դեղագործական խորհրդանիշներն ու Զոդիակի նշանները բաբելոնցիներից են գալիս։ Համեմատաբար վերջերս Փոքր Ասիայում կատարված պեղումները ցույց են տալիս, որ այնտեղ եղել է մի հրաշալի կայսրություն»։

Իմ կարծիքով, միտքը նրա մասին, որ պատմությունը կարևոր գիտություն է և մարդկանք չի թողնում մոռանալ կորած ժողովուրդներին և նրանց թողած ժառանգությունը։

Գլուխ տասնմեկերորդ. ՃԱՌ ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՔԹԻ ՄԱՍԻՆ

 Կան մարդիկ, որոնց առաջնորդում են քթից բռնած, ոմանք էլ իրենց քիթը օգտագործում են ուրիշի գործերն ուսումնասիրելու և անթույլատրելի տեղեր մտցնելու համար։ Կատաղած շներն ու դերասանները քթեր են ջարդել սիրային վեպեր բեմադրելու ժամանակ։ Դռներ են փակվել քթերի վրա. եղել են քթեր, որ բռնվել են ձու խփող մեքենաների և նույնիսկ պատեֆոնների մեջ։ Քիթը անշարժ է ինչպես ծառը, բայց լինելով շարժական առարկայի՝ գլխի վրա, մեծ տանջանքների է ենթարկվում, տարվելով այնպիսի տեղեր, ուր նա միայն խանգարում է։ Քթի խնդիրը հոտոտելն է, բայց որոշ մարդիկ քիթը տնկում են ուրիշ մարդկանց նպատակների, կենցաղի և արարքների վրա։— Նա շրջվեց և նայեց Հյուբերդ Էքլի Երրորդին և ապա Հելեն Էլիոթին, որի քիթը փոխանակ դեպի վեր տնկվելու, չգիտես ինչու փոքր-ինչ ներքև էր թեքվել։— Այդ մարդիկ իրենց քթերը սովորաբար երկինք են տնկում, կարծելով, որ այդպիսով կարող են երկնային արքայություն մտնել։ Բազմաթիվ կենդանիներ ռունգներ ունեն, բայց նրանցից քչերը ունեն քիթ, այդ բառի իսկական իմաստով։ Սակայն կենդանիների հոտառության զգայարանը ավելի զարգացած է, քան այն մարդկանց, որոնք քիթ ունեն, բայց խելք՝ ոչ։— Հոմեր Մաքոլին խոր շունչ քաշեց և որոշեց եզրափակել ճառը։— Քթի մասին ամենակարևորն այն է, որ վեճեր է առաջացնում, պատերազմների պատճառ դառնամ, հին ընկերություններ քանդում, խորտակում է բազմաթիվ երջանիկ ընտանիքներ։ Այժմ, միսս Հիքս, ես կարո՞ղ եմ մրցության գնալ։

Իմ կարծիքով, այստեղ քիթը փոխաբերական իմաստով է օգտագործվում և նշվում է նրա կարևոր և վնասատու հատկությունները։

Գլուխ տասներկուերորդ. ԵՐԿՈՒ ՀԱՐՅՈՒՐ ՔՍԱՆ ՅԱՐԴ ԱՐԳԵԼԱՎԱԶՔԸ

Դեմոկրատական երկրում բոլոր մարդիկ հավասար պետք է լինեն։ Դրանից հետո այդ արդեն իրենք գիտեն լավը կլինեն թե վատը, ազնիվ թե անազնիվ։ Ես աշխատում եմ, որ իմ տղաներն ու աղջիկները իրենց դրսևորեն լավ գործերով և առաքինի մեծանան։ Թե արտաքինից ինչպե՞ս են երևում իմ աշակերտները, ինձ համար նշանակություն չունի։ Ես չեմ խաբվում ոչ բարեկիրթ և ոչ էլ վատ ձևերից։ Ինձ հետաքրքրում է, թե իսկապես ինչ կա այդ ձևերի տակ։ Ինձ համար կարևորը այն չէ, որ իմ աշակերտը հարուստ է, թե աղքատ, կաթոլիկ է, բողոքական, թե հրեա, սպիտակ է, սև թե դեղին, սրամիտ՝ թե բթամիտ, հանճարեղ՝ թե պարզամիտ։ Կարևորն այն է, որ նա մարդ լինի, ունենա սիրտ, սիրի ճշմարտությունն ու պատիվը, հարգի նրանց, ովքեր իրենից ցածր են գտնվում, և նրանց՝ ովքեր իրենից բարձր են։ Եթե իմ աշակերտները մարդ լինեն, այդքանը բավական է։ Ես չեմ ուզում, որ նրանք նման լինեն իրար։ Ես ուզում եմ, որ իմ աշակերտներից յուրաքանչյուրն իր դեմքն ունենա։

Իմ կարծիքով ուսուցչուհին շատ լավն է։ Նրա հրաշալի մարդ է, լավ մասնագետ։ սիրում է իր աշակերտներին և ամեն – ինչ անում է, որ նրանք լավ մարդ մեծանան անկախ ամեն ինչից։

Գլուխ տասներեքերորդ. ԹԱԿԱՐԴԸ, ԱՍՏՎԱԾ ԻՄ, ԹԱԿԱՐԴԸ

— Դատարկ բան է,— ասաց Հոմերը,— թակարդ չէ, թյուրիմացություն է։ Ի՞նչ օգուտ դրանից, երբ բռնված որսը չես կարող դուրս հանել։ Միստր Քովինգտոն,— դիմեց նա վաճառատան տիրոջը,— դուք շատ անխիղճ մարդ եք։ Դուք միստր Քրիսից քսան դոլար վերցրիք այսպիսի անպետքության համար։

— Քսան դոլարը սակագինն է,— ասաց միստր Քովինգտոնը։

Իմ կարծիքով Հոմերը ևս մեկ անգամ ապացուցեց, որ ինքը լավ մարդ է և իրավիճակները ճիշտ է գնահատում։

Գլուխ տասնչորսերորդ. ԴԻԱՆԱ

— Ինչպէս քեզ ասեմ,— պատասխանեց նա,— օրենքը նրա համար է, որ երեխաները չաշխատեն։

— Ինչո՞ւ,— ասաց Օգին։

— Որ չհոգնեն,— ասաց Սփանգլերը,— որ կարողանան խաղալ։ Այդ օրենքը երեխաներին պաշտպանելու համար է։

— Պաշտպանելու ինչի՞ց,— հարցրեց Օգին։

— Ինչպես ասեմ,— ասաց Սփանգլերը,— պաշտպանելու ծանր աշխատանքից։ Պաշտպանելու տերերից, որոնք երեխաներին շատ են աշխատեցնում և քիչ վճարում։

— Իսկ եթե երեխան չի ուզում, որ իրեն պաշտպանեն,— ասաց Օդին,— իսկ եթե նա ուզում է աշխատել։

— Բոլոր դեպքերում օրենքը նրան կպաշապանի,— ասաց Սփանգլերը։

— Քանի՞ տարեկան պետք է լինես, որ կարողանաս ինքդ քեզ պաշտպանել, կամ էլ անես ուզածդ գործը։

— Տասնվեց տարեկան պետք է լինես հեռագրատան ցրիչ դառնալու համար,— ասաց Սփանգլերը։

Իմ կարծիքով Սփանգլերը օրնապաշտ քաղաքացի էր, հարգում ու ընդունում էր օրենքները, բայց այնքան բարի էր, որ չէր կարողանում մեռժել աղքատ ընտանիքների ազնիվ երեխաներին։

Գլուխ տասնհինգերորդ. ԱՆԿՅՈԻՆԻ ԱՂՋԻԿԸ

— Երեկ գիշեր, Թոմ,— ասաց նա,— ըմպելարանի առջև աշխատում էի, երբ ինքն իրեն մեծ բանի տեղ դնող մի տղա բղավեց վրաս. «Հեյ, հաստագլուխ մի բաժակ էլ խմիչք բեր»։ Նա զինվոր չէր։ Ինչ֊որ տեղացի էր, Իթաքայից։ Նայեցի շուրջս, ինձնից բացի ուրիշ սպասարկոը չկար։ «Հաստագլո՞ւխ։ Դու ի՞նձ հետ ես այդպես խոսում»,— ասում եմ նրան։ «Հո ես ինձ հետ չեմ խոսում, հաստագլուխ»,— պատասխանում է լակոտը։ Լավ, ի՞նչ պետք է անեի։ Չէի կարող նրան խփել, որովհետև բռնցքամարտիկ եմ եղել։ Գնացի մոտը և նրան այսպես բռնեցի։— Կորբետը մի ձեռքով բռնեց Ափանգլերի օձիքից, իսկ մյուս ձեոքը բարձր պահած, սպասեց մի պահ, որ ցասումն անցնի, հետո ասաց այն, ինչ ասել էր նախորդ գիշեր այն խմած մարդուն։

Իմ կարծիքով պանդոկի տերը, որը նախկին բռնցքամարտիկ էր, այնքան ուժեղ, ազնիվ և բարի մարդ էր, որ կարողանում էր իրեն տիրապետել հարբած ու անդաստիրակ հաճախորդներին դուրս հրավիրելուց։ Եվ անչափ բարի էր, երբ խոսքը վերաբերում էր զինվորներին։

Գլուխ տասնվեցերորդ. ՔԵԶ ՆՈՐԻՑ ՏՈԻՆ ԿՏԱՆԵՄ

—Օ քեյ,— ասաց Հոմերը և սկսեց նորից երգել, բայց այս անգամ փոքր եղբայրը երգեց մեծի հետ և մինչ նրանք երգում էին, Յուլիսիսը նորից տեսավ գնացքը, նեգրին որը հենվել էր վագոնի եզրին ու ժպտալով ձեռքով էր անում։ Դա ամենահրաշալի բաներից մեկն էր, որ երբևէ պատահել էր Յուլիսիս Մաքոլիին՝ աշխարհում ապրած նրա չորս տարվա կյանքի ընթացքում։ Նա ձեռքով արեց այդ մարդուն, և մարդը պատասխանեց նրա ողջույնին, ոչ թե մի անգամ, այլ բազմաթիվ անգամներ։ Նա այդ կհիշի իր ողջ կյանքում։

Իմ կարծիքով փոքրիկ Յուլիսիսը երջանկացավ, երբ տեսավ այդ սևամորթին։ Երևի նրան այդ մարդը հոր մասին հուշեր արթնացրեց։

Գլուխ տասնյոթերորդ. ԵՐԵՔ ԶԻՆՎՈՐ

— Կինո՞,— բացականչեց Հաստլիկը ողբերգական ձայնով,— արդ, կարո՞ղ ենք մենք՝ զինվորներս, որ այսօր այստեղ ենք, իսկ վաղը գուցե մեկնած կլինենք այստեղից, ընկերակցել ձեզ՝ ամերիկացի աղջիկներիդ։ Այս գիշերն այս գիշեր է, իսկ վաղը՝ վաղն է, բայց վաղը մենք, պետք է վերադառնանք մեր զորանոցները, պետք է վերադառնանք պատերազմի զզվելի, բայց անհրաժեշտ ու սուրբ գործին՝ ոչնչացնելու համար մարդու մեջ այն մանրէն, որը ձգտում է կործանել մարդու ազատ ոգին։ Այս գիշեր մենք ձեր եղբայրներն ենք՝ հեռու քշված մեր տաք անկյուններից ու տխուր։ Այո, թեև երջանիկ ենք և հպարտ, բայց տխուր ենք, որովհետև Իթաքան մեր հայրենի հողը չէ։

Իմ կարծիքով աղջիկները հրաշալի արարք կատարեցին։ Դա զինվորների համար որոնք պետք է մեկնեին պատերազմ, մեծ նվեր էր։

Գլուխ տասնութերորդ. ՄԻՍՏՐ ԳՐՈԳԱՆԸ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՄԱՍԻՆ

Ես բավական երկար եմ ապրել աշխարհում,— ասաց նա,— գուցե շատ երկար։ Թույլ տուր ասել քեզ, որ պատերազմում կամ խաղաղ Ժամանակ ոչ մի բան իզուր չի կատարվում, ուր մնաց մեռնելը։— Ծերունին փոքր֊ինչ լռեց, որպեսզի մի կում ևս խմեր, ապա շարունակեց.— Մարդկությունը մի ամբողջություն է, ինչպես դու,— ասաց նա,— ինչպես քո մեջ լավի կողքին կա վատը, այնպես էլ մարդկանց մեջ կա և լավը, և վատը։ Դրանք բոլորի մեջ կան անբաժան վիճակում, բոլոր ազգերի միլիոնավոր մարդկանց մեջ։ Այո, մեր ազգի մեջ նույնպես։ Եվ ինչպես որ մարդու խիղճը պայքարում է իր բնավորության հակասությունների դեմ, այնպես էլ այդ հակասությունները պայքարում են ապրող ամեն մի մարմնի մեջ, մարդկային հասարակության մեջ, ամբողջ աշխարհի մեջ։ Դրանից էլ առաջանում են պատերազմները։ Մարդկությունը ձգտում է ազատվել հիվանդությունից։ Բայց դու մի մտահոգվիր, որովհետև լավը անպարտելի է, իսկ վատը, ի վերջո, պարտվում է և փախուստի դիմում։ Հիվանդ մարմինն ու հիվանդ հոգին առողջանում են։ Նրանք կարող են նորից հիվանդանալ, բայց նրանք միշտ պիտի ապաքինվեն, իսկ յուրաքանչյուր նոր հիվանդությունից ու ապաքինումից մարմինն ու հոգին ամրապնդվում են և ի վերջո այնքան ուժեղ կդառնան, որ զերծ կլինեն կեղտերից, կլինեն ավելի նուրբ, ավելի ազնիվ, ավելի գեղեցիկ և վարակից հեռու։ Աշխարհում ապրող յուրաքանչյուր մարդ, արդար է նա թե անարդար, այդ նպատակին է ձգտում։— Ծերուկը մի փոքր հոգնած էր։— Նույնիսկ գողը և մարդասպանը ձգտում են հասնել այդ բանին,— հառաչեց նա։— Ոչ ոք իզուր չի մեռնում։ Մարդիկ մեռնում են՝ ձգտելով դրախտի, տենչալով անմահություն, տենչալով ճշմարտություն ու արդարություն։ Կգա օրը, երբ բոլոր մարդիկ, մենք բոլորս, մեզնից ամենահետինն անգամ, կհասնեն վերջնական օթևանի, կհանգստանան, կսփոփվեն, կհասնեն անմահության, չարությամբ լեցուն այս աշխարհը կդառնա բարության մի աշխարհ։

Իմ կարծիքով Վիլլի Գրոգանից հնարավոր չէ լավ բացատրել պատերազմը։

Գլուխ տասնիններորդ. ՄԱՅՐԻԿԻՆ՝ ՍԻՐՈՎ

— Ես գրասենյակից կհեռանամ,— ասաց նա իրեն։— Ես կփախչեմ։ Ես այսպիսի աշխատանք չեմ ուզում։

Իմ կարծիքով Հոմերը յուրաքանչուր հեռագիր տանելիս խոր ցավ էր ապրում։

Գլուխ քսաներորդ. ԴԱ ՁԵՐ ԴԺԲԱԽՏՈՒԹՅՈՒՆՆ Է, ՈՉ ԹԵ ԻՄ

— Յիպի֊այ֊այ,— բղավեց Ձին,— քայլեք շան որդիներ, դա ձեր դժբախտությունն է, ոչ թե իմ։

Զինվորներն սկսեցին իրար վրայից թռչել, իրար հրել ու խենթորեն խորասուզվել մութ, անվտանգ փողոցի մեջ՝ ընդառաջ գնալով պատերազմին։

Իմ կարծիքով զինվորները շատ լավ հասկանում էին, թե ուր են գնում։ Դա էր նրանց խենթության պատճառը։

Գլուխ քսանմեկերորդ. ԱՎԵԼԻ ԼԱՎ ԱՇԽԱՐՀ, ԱՎԵԼԻ ԼԱՎ ՄԱՐԴԻԿ

— Երբեմն մտածում եմ,— շարունակեց նա,— որ աշխարհում ամեն ինչ ուրիշ ձևով պետք է լինի, աշխարհը պետք է ավելի լավը լինի, մարդիկ պետք է ավելի լավը լինեն և աշխարհի գործերը չպետք է այնպես ընթանան, ինչպես ընթանում են։

Իմ կարծիքով Հոմերը իր հասակակից տղաներից ավելի շատ էր սկսել հասկանալ կյանքը։

Ներկայացրո՛ւ քո սիրելի հերոսին։ 

Իմ սիրած հերոսը Հոմեր Մաքոլին է։ Նա բարի, ճշտախոս, սուտը չսիրող, հոգատար, աշխատասեր, զգայուն ու մի նպատակաուղղված պատանի է։ Նա ունի մեծ երազանքներ ու աննկուն կամք դրանք իրականացնելու համար։

268․ Կազմե՛ք գծային դիագրամ հետևյալ տվյալներով. Լենա գետի երկարությունը 4400 կմ է, Վոլգայինը՝ 3530 կմ, Դանուբինը՝ 2850 կմ, Յանցզիինը՝ 5800 կմ, Մեկոնգինը՝ 4350 կմ, Նեղոսինը՝ 6670 կմ, Յուքոնինը՝ 3700 կմ։

270․ Սյունակաձև դիագրամում (նկ. 31) ցույց է տրված, թե գյուղի այգիներում քանի տոննա միրգ է հավաքվել ամռան ամիսների ընթացքում։ Ելնելով դիագրամից՝ պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին.

ա) Ընդամենը որքա՞ն միրգ է հավաքվել օգոստոսին։

Պատ․՝ 65 տ։

բ) Որքա՞ն բալ է հավաքվել ամռան ընթացքում։

Պատ․՝ 75 տ։

գ) Ընդամենը որքա՞ն միրգ է հավաքվել ամռան ընթացքում։

Պատ․՝ 295 տ։

դ) Ամենաշատը ո՞ր ամսին է միրգ հավաքվել։

Պատ․՝ Հունիս – ը։

278․ Կատարե՛ք գործողությունները.

279․ Մի քաղաքից մյուսը հասնելու համար մեքենան ծախսել է 30 լ
բենզին, իսկ մոտոցիկլետը՝ 10 1/2 լ։ Քանի՞ տոկոսով է մոտոցիկլետի
ծախսած բենզինը պակաս մեքենայի ծախսածից:

Լուծում

1) 10 1/2 x 100 : 30 = 21/2 x 100 : 30 = 1050 : 30 = 35%

2) 100 — 35 % = 65 %                                                           

Պատ․՝ 65 %:

267. Կազմե՛ք գծային դիագրամ հետևյալ տվյալներով. Հայաստանում
1913 թ. հրատարակվել է 55 անուն գիրք, 1940 թ.՝ 699, 1950 թ.՝ 830, 1960 թ.՝ 1247, 1965 թ.՝ 1033, 1970 թ.՝ 1063։

269. Կազմե՛ք սյունակաձև դիագրամ հետևյալ տվյալներով. Հայաստանի տարածքի մակերեսը մոտավորապես 29000 կմ2 է, Վրաստանինը՝ 70000 կմ2, Բելառուսինը՝ 208000 կմ2, Մոլդովայինը՝ 34000 կմ2։

280. Մեքենան առաջին ժամում անցել է ճանապարհի 1/3 — ը, երկրորդ ժամում՝ 2/7 — ը։ Ճանապարհի ո՞ր մասն է նրան մնում անցնելու։

Պատ․՝ 8/21 մասն։

Emma : This queue’s long, and i’m bored.

Olivia: Emma, look!

Emma: What?

Olivia: Look — there, is the queue!

Emma: Where?

Olivia: There! It’s that famous tennis player!

Emma: Is it Fernando Torres?

Olivia: No, it isn’t! Fernando Torres isn’t a tennis player. He’s a footballer.

Emma: Well, who is it? What’s his name?

Olivia: It’s a Spanish name.

Emma: Kaka?

Olivia: No! Kaka’s Brazilian, and he’s a footballer too.

Emma: Oh, wait … is it Rafael Nadal?

Olivia: Yes it is! That’s right. He’s gorgeous. Who’s he with?

Emma: Oh! She’s an American actress … Angelina, er …

Olivia: Jolie? Angelina Jolie!

Emma: Yeah.

Olivia: Wow! Oh. No. Look. She isn’t Angelina Jolie.

Emma: No. And look … he isn’t Rafael Nadal. But i’m not bored now! This is fun!

exercises `

C. Complete the sentences with ‘m, ‘re or ‘s.

1. I’m an actor, not a tennis player.

2. He’s a film star, not a footballer.

3. You’re right, Sue. Good!

4. She’s a great teacher.

D. Write negative sentences.

1. He’s from Italy. — He isn’t from Italy.

2. She’s a film star. — She isn’t a film star.

3. You’re the winner. — You aren’t the winner.

4. I’m a tennis player. — I am not a tennis player.

E. Complete the questions with the words in the box.

Is Are Am Is

1. Am i right?

2. Are you ok?

3. Is he the winner?

4. Is it a big hotel?

1. I am at school. — I am not at school.
2. The teacher is late. — The teacher isn’t late.
3. We are students. — We are not students.
4. My friends are John and Jack. — My friends aren’t John and Jack.
5. Helen is my friend. — Helen isn’t my friend.
6. Helen and i are in the same class. — Helen and i aren’t in the same class.
7. The room is room 203. — The room isn’t room 203.
8. You are in my class. — You aren’t in my class.
9. I am in your class. — i am not in our class.
10. Miss Taylor is our teacher. — Miss Taylor isn’t our teacher.
11. She is in room 201. — She isn’t in room 201.
12. The class is over there. — The class isn’t over there.
13. John is in my class. — John isn’t in my class.
14. Sally and Amy are teachers. — Sally and Amy aren’t teachers.
15. Here you are. — Here you aren’t.
16. My name is Molly. — My name isn’t Molly.
17. It is nice to meet you. — it isn’t nice to meet you.
18. They are in room 201. — They aren’t in room 201.
19. We are students here. — We aren’t students here.
20. He is a matts teacher. — He isn’t matts teacher