~ Կարոլինա Եսայանի ուսումնական բլոգ ~

Բջջի բաժամումը՝միթոզ  , քրոմոսոմի կառուցվածքը:Էջ35-37:
Լրացուցիչ աշխատանք
Պատասխանել հարցերին

1․Ինչու է կարևոր, որ միտոզի ժամանակ քրոմոսոմները ճշգրիտ բաժանվեն երկու դուստր բջիջների միջև?(Ինչ հետևանքներ կարող են լինել սխալ բաժանման դեպքում?)

Որպեսզի երկու նոր բջիջներն էլ ստանան նույնչափ կարևոր տեղեկատվություն։
Եթե սխալ բաժանվեն՝ կարող են ստացվել վատ, սխալ աշխատող բջիջներ։

2․Միտոզի ո՞ր փուլում են քրոմոսոմները դասավորվում բջջի միջին հարթությունում և ինչու է դա անհրաժեշտ։

Մետաֆազում: Երբ նրանք կանգնում են բջջի կենտրոնում, բջիջը կարողանում է նրանց հավասար բաժանել երկու կողմ։

3․Ի՞նչ դեր ունեն ցենտրիոլները (կամ ցենտրոզոմները) միտոզի ընթացքում։

Նրանք ստեղծում են իլիկի թելերը, որոնք քաշում ու տեղափոխում են քրոմոսոմները,
որպեսզի ամեն կողմ ստանա իր «ճիշտ բաժինը»։

4․Ինչ տարբերություն կա պրոֆազի և տելոֆազի միջև՝ ինչպես են փոխվում քրոմոսոմները այդ փուլերում։

Պրոֆազ — քրոմոսոմները խտանում են, դառնում են տեսանելի։

Տելոֆազ — քրոմոսոմները պարուրումը բացում են, կորիզը նորից ձևավորվում է։

5․Ինչո՞ւ է միտոզը համարվում բազմաբջիջ օրգանիզմների աճի և վերականգնման հիմքը։

Քանի որ միտոզը ստեղծում է նոր բջիջներ, իսկ դրանց շնորհիվ մենք աճում ենք, ու մարմինը կարողանում է բուժվել։

1. in

2. on

3. at

4. in

5. on

6. in

7. in

8. on

1. at

2. in

3. in

4. in

5. on

6. in

7. on

8. at

1. in

2. on

3. in

4. on

5. in

Սովորելու նյութը՝ ՀՀ կլիման & 12-ը, էջ 40-43 կամ այս՝ դասագրքից & 12-13, էջ 46-51։

Սովորել դասը հետևյալ հարցերի միջոցով՝

1․Որտե՞ղ է ՀՀ-ում ամպամած օրերի թիվը ամենաքիչը և որքա՞ն է։

Ամպամած օրերը ամենաքիչ են Սևանի ափին, ընդամենը մոտ 18 օր տարեկան։

2․Հայաստանում որտե՞ղ են գրանցվել ամանաբարձր և ամենացածր ջերմաստիճանները։

Ամենացածր ջերմաստիճանը Պաղակ բնակավայրում է: -46°

Ամենաբարձր ջերմաստիճանը Մեղրիի հարավում է: +43,7°

3․Ինչպիսին է ՀՀ-ում կլիման աշնանը,գարնանը,ամռանը և ձմռանը։

Աշուն – արևոտ, մեղմ, հանգիստ, բայց երբեմն լինում են ցրտահարություններ։

Գարուն – մեղմ ու խոնավ, հաճախ սառն օդի ներխուժումներ և ցրտահարություններ։

Ամառ – ցածրադիր գոտում շոգ ու չոր, բարձր լեռներում կարճ ու զով։

Ձմեռ – երկար ու ցուրտ լեռնային գոտում, կարճ և մեղմ ցածրադիր գոտում, հաճախ ձյունառատ։

4․Նկարագրի՛ր Հայաստանում տեղումնների բաշխվածությունը, ինչպես նաև տարբեր ամիսներին ի՞նչ կարող ենք նկատել։

Տեղումները կախված են բարձրությունից. բարձր լեռներում շատ են, ցածր հովիտներում քիչ։ Տարվա ընթացքում հավասարաչափ չեն. առավել շատ են մայիս-հունիսին, նվազագույնը՝ ձմռանը։ Ձմռանը տեղումները հիմնականում ձյան տեսքով են, բայց ցածրադիր շրջաններում ձյուն չի լինում։

5․Վերընթաց գոտիականություն ասեկով ին՞չ ես հասկանում։

Վերընթաց գոտիականությունը նշանակում է, որ Հայաստանում կլիմայի փոփոխությունը տեղի է ունենում ոչ թե հեռավորությամբ ծովից, այլ բարձրության փոփոխությամբ:

6․Թվարկե՛լ ՀՀ ութ վերընթաց կլիմայական գոտիները։

8 գոտիներն են՝ Չոր մերձարևադարձային, Խիստ ցամաքային, Չոր ցամաքային, Միջին ցամաքային, Միջին շոգ, Բարեխառն լեռնային, Ցուրտ լեռնային, Ձյունամերձ:

7․Նշե ՛ք ՀՀ տարածքում ջերմության և խոնավության տեղաբաշխման հիﬓական
օրինաչափություները:

Բարձր լեռներում ջերմաստիճանը ցածր է, տեղումները շատ են, խոնավությունը բարձր։ Ցածրադիր հովիտներում ջերմաստիճանը բարձր է, ամառը շոգ է, տեղումները քիչ, խոնավությունը ցածր։ Տարվա ընթացքում արևի ազդեցությամբ բարձր վայրերում տաքանում է ավելի շատ, հովիտներում օդը սառում է գիշերները։

8․Համեմատիր, թե ինչպիսի եղանակ է լինում քո բնակավայրում տարվա տարբեր եղանակներին։

Եղանակ	Հայաստան	Արատես
Ձմեռ	մեղմ, քիչ ձյուն, օդը սառն	երկար, ձյունառատ, շատ ցուրտ
Գարուն	մեղմ, արևոտ, քիչ ցրտահարություններ	սառն, խոնավ, հաճախ ցրտահարություններ
Ամառ	տաք, շոգը մեղմ, օդը մի քիչ խոնավ	ցածրադիր շոգ ու չոր, լեռներում զով
Աշուն	մեղմ, արևոտ, գիշերները տաք, ցրտահարություններ հազվադեպ	մեղմ, արևոտ, գիշերները սառն

Կարդա՛ Իսահակյանի ,,Անհաղթ խալիֆան,, ստեղծագործությունը։ 

1. Ինչպե՞ս էր Խալիֆան  վերաբերվում իշխանությանը։

Խալիֆան չեր պատկերացնում, թե ինչ է իշխանությունը: Նա պատասխանատվություն չէր կրում երկրի և ժողովրդի համար:

2.  Քո կարծիքով՝ ինչո՞ւ էր խալիֆան համոզված, որ երաժշտությունը պաշտպանում է իր պետությունը։

Քանի որ նա երազող մարդ էր, և ոչ թե արքա:

3. Ինչպե՞ս է արտացոլվում իրատեսությունն ու երազախաբությունը ստեղծագործության մեջ։

Իրատեսությունը պատերազմն էր, որը չէր նկատում, կամ փորձում էր չնկատել խալիֆան: Իսկ երազախաբությունը, դա իշխանավորի գիշեր ցերեկ երաժշտություն լսելն էր:

4.Կարելի՞ է խալիֆային համարել դրական կերպար, թե ոչ։ Ինչո՞ւ։ 

Իմ կարծիքով խալիֆան կարող էր դրական արվեստագետ լիներ, այլ ոչ թե թագավոր: Բայց ես նրան կհամարեի որպես դրական մարդ, բայց ՈՉ դրական արքա:

5. Կարծիք հայտնիր խալիֆայի այս հրամանի վերաբերյալ՝ -Թո՛ղ ապրի ամեն մարդ, ինչպես ուզում է, միայն թե թողնի, որ ուրիշն էլ ապրի։ Արդյո՞ք հնարավոր է խաղաղ համակեցություն։ 

Այս խոսքերով էլ խալիֆան ապրում էր, բայց այդ խոսքերը արդիական չեն մեր իմացած բոլոր ժամանակներում:

6. Ըստ ձեզ՝ ո՞րն է հեղինակի ասելիքը։ 

Թեկուզ որ ստեղծագործության մեջ խալիֆային իր ժողովուրդը փոխեց իր եղբորով, բայց հեղինակը վերջին տողով շեշտում , որ ինքը կողմ է նման խալիֆաների:

7. Մեկնաբանե՛ք այս տողը՝ -Նվագեցե՛ք, մի՛ դադարեք. երբ դուք դադարեք, այն ժամանակ է, որ կնվաճվի իմ պետությունը… 

Իմ կարծիքով, խալիֆան երազախաբության մեջ էր, և անգամ չէր պատկերացնում, թե ինչ է պատերազմը:

8. Ըստ ստեղծագործության գրի՛ր էսսե վերնագրերից մեկով՝

https://karolinaesayan.home.blog/2025/11/20/%d5%a3%d5%a5%d5%b2%d5%a5%d6%81%d5%af%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%a1%d5%b6-%d5%ba%d5%a1%d5%b7%d5%bf%d5%ba%d5%a1%d5%b6%d5%b4%d5%b8%d6%82%d5%b6%d6%84%d5%a8%d5%9d-%d5%ba%d5%a5%d5%bf%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5/

,,Անհաղթ խալիֆան,, ստեղծագործությունը երիտասարդ խալիֆայի արվեստասեր հոգու և իր պատասխանատվությունը չգիտակցելու մասին է: Ըստ նրա՝ երաժշտությունը կլուծեր բոլոր հոգսերը: Նա անգամ չէր գիտակցում, որ կարող է պետության կործանման պատճառ դառնալ:

Գեղեցկության պաշտպանմունքը, երաժշտասիրությունը կարող է բարիացնել մարդկային հոգիները: Այն կարող է դաստիրակիչ ուժ ունենալ: Խալիֆայի երաժշտասիրությունը խաղաղ պայմաններում բավականին բարելավեց ժողովրդի կյանքը: Ժողովուրդը սկսեց տանելի ապրել և սիրել իր խալիֆային: Խալիֆայի այս խոսքերը՝ «Թո՛ղ ապրի ամեն մարդ, ինչպես ուզում է, միայն թե թողնի, որ ուրիշն էլ ապրի» հրաշալի խոսքեր են, բայց երկիրը շրջապատված է լինում թշնամիներով: Իսկ խալիֆայի պարտականությունը ոչ միայն ժողովրդին տանելի կյանք պարգևելն է, այլ նրանց ու երկիրը պաշտպանելն է:

Իմ կարծիքով Խալիֆանը շատ լավ թագավոր կլիներ, եթե երազից դուրս գար և սկսեր մտածել իր երկրի և ժողովրդի մասին: Խալիֆայի պատասխանատվությունն է հզորացնել իր երկիրը և բարեկեցիկ կյանք ապահովել իր ժողովրդին:

ա) x1 = -5, x2 = -3

(x + 5)(x + 3) ≥ 0

x² + 3x + 5x + 15

x² + 8x + 15

b = 8, c = 15

բ) x1 = 2 , x2 = 7

(x — 2) (x — 7) ≥ 0

x² — 7x — 2x + 14 ≥ 0

x² — 9x + 14 ≥ 0

ա) x1 = -1 , x2 = 5

-2 (x + 1) (x — 5) > 0

-2x² + 8x + 10 > 0

a = -2 , b = 8, c = 10

բ) x1 = 4, x2 = 8

-2(x — 4) (x — 8) > 0

-2x² + 24x — 64 > 0

ա) Դրական

բ) Բացասական

ա) բացասական

բ) դրական

Հաշվարկային  փորձարարական  լաբորատոր  առաջադրանքներ՝

Փորձ  1.   Հիմնային  օքսիդների ստացումը այրման ռեակցիաներով՝ <<Հրավառություն>>։ Գրեք  Ձեր  կողմից  իրականացրած  ռեակցիաների  հավասարումները  և  կատարեք հաշվարկ․ ա) որոշեք ռեակցիայի  հետևանքով  ստացված  մագնեզիումի  օքսիդի  զանգվածը բ) անջատված  ջերմության  քանակը ( կՋ), եթե  փորձի  համար  վերցրել  եք 2 գ  մագնեզիում:

Mg —> MgO —> Mg(OH)2 —MgCl2

Փորձ  2.   Հիմքի՝ մագնեզիումի հիդրօքսիդի Mg(OH)₂ ստացումը միացման ռեակցիայով. մագնեզիումի օքսիդը  ջրում լուծեք, համոզվելու համար, որ հիմք եք ստացել օգտագործեք հայտանյութ ֆենոլֆտալեին, ի՞նչ գույն է ստանում հայտանյութը հիմնային միջավայրում։ Գրեք  Ձեր  կողմից  իրականացրած  ռեակցիայի հավասարումը։  

Փորձ  3.   Իրականացրեք  փոխանակման՝ չեզոքացման  ռեակցիա  մագնեզիումի հիդրօքսիդի և  աղաթթվի  միջև: Գրեք  համապատասխան  ռեակցիայի  հավասարումը, հավասարեցրեք  և որոշեք  ռեակցիայի  հետևանքով  ստացված  աղի՝ մագնեզիումի քլորիդի  զանգվածը(գ):

Դասագրքից սովորել § 4․4 և § 4․5, կատարել էջ 109 և 112 վարժությունները։

Պատրաստվե՛ք դաս-քննարկման /շարունակություն/․
Թեմա 2․Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը՝ որպես յուրաքանչյուր մարդու իրավունքների և ազատությունների երաշխավոր․

Առաջադրանք

2․ Ընթերցե՛ք Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը և առանձնացրեք ընտանեկան իրավունքին վերաբերող հոդվածները /բլոգային աշխատանք/․

Հոդված 12.

Ոչ ոք չի կարող ենթարկվել իր անձնական ու ընտանեկան կյանքում կամայական միջամտության, իր տան, իր նամակագրության կամ իր պատվի ու հեղինակության նկատմամբ կամայական ոտնձգությունների: Յուրաքանչյուր ոք ունի նման միջամտությունից կամ ոտնձգությունից օրենքի պաշտպանության իրավունք:

——

Ես համաձայն եմ, որովհետև մարդը պետք է պաշտպանված լինի իր անձնական կյանքում և տանը։

Հոդված 16.

3. Ընտանիքը հանդիսանում է հասարակության բնական ու հիմնական բջիջը և ունի հասարակության ու պետության կողմից պաշտպանության իրավունք:

——

Ես համաձայն եմ։ Ընտանիքը հասարակության ամենակարևոր բջիջն է, որտեղ մարդիկ սիրո, աջակցի ու հոգածության մեջ մեծանում են, ու դրա պաշտպանությունը շատ կարևոր է պետության և հասարակության համար։

Հոդված 23.

3. Յուրաքանչյուր աշխատող իրավունք ունի արդար ու գոհացուցիչ վարձատրության, որը ապահովի մարդավայել գոյություն իր և իր ընտանիքի համար և անհրաժեշտության դեպքում լրացվի սոցիալական ապահովության այլ միջոցներով:

———

Ես համաձայն եմ։ Ամեն աշխատող պետք է ստանա արդար վարձատրություն, որը կկարողանա կերակրել իրեն ու իր ընտանիքին և ապահովված լինի անհրաժեշտության դեպքում սոցիալական օգնությամբ։

19.11 — 21.11 2025г.

!. Чтение сказки.

2.Вопрос: Назовите главных героев и опишите их характеры.

Старший Брат: Спокойный, послушный, рассудительный, но нерешительный, боится выйти за рамки привычного.

Младший Брат: Непоседливый, любопытный, эгоистичный, любит всё делать по-своему.

Работа с текстом (цитирование): Какой роковой поступок совершил Старший Брат? (Отправил Младшего Брата в лес за шишкой/хворостом, не желая идти сам, уклонился от ответственности).

Образ Мороза (Антигероя):

• Обсуждение: Как Мороз (или Холод) использует эгоизм Старшего Брата, чтобы удержать Младшего? (Он наказывает Старшего Брата за душевный холод и равнодушие).

По сюжету, чтобы вернуть Младшего Брата, Старший должен выполнить условие Мороза: найти и принести ему волшебный ключ.

Вопрос: Символом чего является этот ключ? (Символом теплоты, совести, подвига).

Проследите, как меняется Старший Брат во время своих поисков:

• Начало: Он действует из страха и вины.
• Затем: Он преодолевает препятствия, проявляет находчивость, заботу о других (встреча с жителями леса).
• В конце сказки: В момент, когда он готов пожертвовать собой (отдать ключ, чтобы спасти брата), он осознаёт, что любовь и ответственность важнее всего.

Вывод: Главный конфликт пьесы — это не внешний конфликт с Морозом, а внутренний конфликт Старшего Брата с собственным эгоизмом и равнодушием.

Обобщение:

• Какова главная мораль сказки? (Нельзя жить только для себя; за тех, кого мы любим, мы в ответе).

Домашнее задание: Написать небольшой отзыв (5–7 предложений) на тему: «Кем ты стал бы на месте Старшего Брата: послушным или ответственным?»

Если бы я оказался на месте Старшего Брата, я бы постарался быть ответственным, а не просто послушным. Послушность, это когда делаешь то, что тебе говорят, но не всегда понимаешь, почему. А ответственность, это когда ты сам понимаешь, что должен заботиться о младшем и защищать его. Мне кажется, важно думать о чувствах другого человека, особенно если он младше и зависит от тебя. В ситуации Старшего Брата я бы не оставил малыша одного на морозе, даже если был бы сердит. Я бы выбрал заботу, потому что именно это делает человека по-настоящему сильным.

LISTENING GAP FILL

Harry Potter is a boy wizard who has taken over the world. He is everywhere. No one had heard about Harry Potter before 1997. That’s when J.K. Rowling published her first book. She’s the creator of Harry Potter. The first novel was called ‘Harry Potter and the Philosopher’s Stone’ and it became an amazing success. Everyone was talking about it and Harry became an overnight phenomenon. Six more Harry Potter books followed and they became best sellers. People went crazy over every new book. My friends waited overnight outside a bookstore to make sure they got their copy of the latest book. My friends are 40 years old! Harry Potter is now a global industry, with movies and merchandise of all kinds. It’s amazing how big he is

CORRECT THE SPELLING

Harry Potter is a boy zwidra (wizard) who has taken over the world. He is everywhere. No one had aerhd (heard) of Harry Potter before 1997. That’s when J.K. Rowling published her first book. She’s the ertcoar (creator)of Harry Potter. The first onelv (novel) was called ‘Harry Potter and the Philosopher’s Stone’ and it became an amazing susscce (success). Everyone was talking about it and Harry became an honetvigr (overnight) phenomenon. Six more Harry Potter books followed and they all became best rlsslee (sellers). People went zcary (crazy) over every new book. My friends waited overnight outside a bookstore to make sure they got their copy of the esattl (latest) book. My friends are 40 years old! Harry Potter is now a global rdyntuis (industry), with movies and merchandise of all kinds. It’s amazing how big he is.

UNJUMBLE THE WORDS

Harry Potter is a boy wizard who has taken over the world. He is everywhere. No one had heard about Harry Potter before 1997. That’s when J.K. Rowling published her first book. She’s the creator of Harry Potter. The first novel was called ‘Harry Potter and the Philosopher’s Stone’ and it became an amazing success. Everyone was talking about it and Harry became an overnight phenomenon. Six more Harry Potter books followed and they became best sellers. People went crazy over every new book. My friends waited overnight outside a bookstore to make sure they got their copy of the latest book. My friends are 40 years old! Harry Potter is now a global industry, with movies and merchandise of all kinds. It’s amazing how big he is