Рубрика: Ֆիզիկա

Աշխատանքի նպատակը․ փորձով ստուգել, թե ուժերի և նրանց բազուկների ի՞նչ հարաբերակցության դեպքում լծակը կմնա հավասարակշռության մեջ։

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր․ լաբորատոր լծակ, ամրակալան, բեռների հավաքածու, չափաքանոն, ուժաչափ։

Աշխատանքի ընթացքը․

Lծակի կանոն – Լծակը կմնա հավասարակշռության մեջ, եթե նրա վրա ազդող ուժերի մոդուլները հակադարձ համեմատական են այդ ուժերի բազուկներին։

Բանաձև՝ F1/F2 = L2/L1

Որտեղ F1 և F2 լծակի վրա ազդող ուժերի մոդուլներն են l1 – ը և l2 — ը ՝ այդ ուժերի բազուկները։

1. Լծակն ամրացրեցի ամրակալանին այնպես, որ այն ազատ պտտվի ամրացված առանցքի շուրջը:
2. Լծակի ծայրերի մանեկների պտտման միջոցով լծակը հավասարակշռեցի հորիզոնական դիրքում:
3. Պտտման առանցքից որոշակի հեռավորությամբ լծակի աջ բազուկից՝l1 կախեցի երկու ծանրոց:
4. Փորձերի միջոցով լծակի ձախ բազուկի վրա գտա այն տեղը, որտեղից կախելով`մեկ ծանրոց, լծակը համակշռվեց։ Այնուհետև ձախ բազուկի վրա ավելացրեցի երկրորդ ծանրոցը և գտա այն տեղը որտեղ համասարակշռվեց լծակը։Հետո ավելացրեցի երրորդ ծանրոցը, այնքան տեղափոխեցի, գտա այն տեղը, որ լծակը գտնվեց հավասարակշռության մեջ։

Յուրաքանչյուր փորձի համար, հաշվեցի ուժերի հարաբերությունը, լծակների հարաբերությունը։

Չափեք այդ տեղերի և պտտման առանցքի հեռավորությունները:

————

Փորձ 1

Աջ  բազուկներից կախեցի 2 հատ ծանրոց, ձախ բազուկներից կախեցի  1  ծանրոց` հավասարկշռեցի լծակը։

F2 = 0,5 Ն

F1 = 1Ն

F1/F2 = 1/0,5 = 2

l2 = 21 սմ = 0,21 մ

l1 = 10,5 սմ = 0,105 մ

l2/l1 = 0,21/0,105 = 2

լծակը գտնվում է հավասարակշռության մեջ

Փորձ 2

Այժմ աջ և ձախ բազուկներից կախեցի  2 ծանրոց` հավասարկշռեցի լծակը

F1 = 1Ն

F2 = 1Ն

l1 = 21 սմ = 0,21 մ

l2 = 21սմ = 0,21 մ

F1/F2 = 1Ն/1Ն = 1

l2/l1 = 0,21/0,21 = 1

Փորձով համոզվեցի որ լծակը գտնվում է հավասարակշռության մեջ:

Փորձ 3

Այժմ աջ և ձախ բազուկներից կախեցի  2  և 3 ծանրոց` հավասարկշռեցի լծակը

F1 = 1

F2 = 1,5

l1 = 21

l2 = 13,5

F1/F2 = 1/1,5 = 0,6

l2/l1 = 0,135/0,21 = 0,6

Այսպիսով փորձերով համոզվեցի, որ լծակը գտնվում է հավասարակշռության մեջ։

Կրկնել <<ՈՒժեր>> թեմաները,կարգի բերել բլոգները։Պատրաստ լինել հարցմանը։

Թեման.Մեխանիկական աշխատանք:Հզորություն:Խնդիրների լուծում(ծանոթանալ)։

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Ե՞րբ է ֆիզիկայում օգտագործվում <<աշխատանք>> հասկացողությունը

Երբ դիտարկվում է մարմնի շարժումը որևէ ուժի ազդեցուցյամբ։

2.Ի՞նչ մեծություններից է կախված մեխանիկական  աշխատանքը

Ազդող ուժից և այդ ուժի ազդեցուցյամբ մարմնի անցած ճանապարհից։

3.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը:Ո՞րն է աշխատանքի բանաձևը

A = F x s

4.Ի՞նչ միավորով է արտահայտվում աշխատանքը, միավորների ՄՀ-ում

1 Ջոուլ = 1 Նյուտոն x 1 մետր

1 Ջ = 1 Ն․մ

5.Ի՞նչն է կոչվում հզորություն

Հզորությունը դա միավոր ժամանակում կատարված աշխատանքն է։

6.Ինչպե՞ս հաշվել հզորությունը:Ո՞րն է հզորության բանաձևը և միավորը

N = A/t

1 Վատտ = 1 Ջոուլ/1 վարկյան

1 Վտ = 1Ջ/վ

7.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը՝իմանալով հզորությունը և աշխատանքը կատարելու ժամանակամիջոցը

A = N x t

 Սովորել Է..Ղազարյանի դասագրքից էջ82-ից մինչև էջ89,պատրաստել նյութ էջ89-ի«Հետաքրքիր է իմանալ»թեմայից

Լուծել Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ էջ174 -ի խնդիրներ107-ից մինչև110Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I  >>-ից էջ81ից մինչև էջ85։

Միջառարկայական նախագիծ` նյութերի«մաքրության »որոշում 

նախագծերը

4․03-14․03

Կրկնել նախորդ թեմանները։

Կարգի բերել բլոգները։Պատրաստ լինել նաև բանավոր հարցմանը։

Ինքնաստուգում նշված առաջադրանքներից և խնդիրներից՝

Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից.էջ39-ից  մինչև 44-ը եղած

Արած է։

տարբերակները և Վ․ԻԼուկաշիկի խնդրագրքից էջ35 խնդիրներ 275-ից-285-ը։

29.02-1.03

Թեման.Շփման ուժ:Շփման ուժի դերը բնության մեջ և կենցաղում:Մի ուղղով ուղղված ուժերի գումարումը:                                                                                                                                                                                                              Լաբորատոր աշխատանք «Շփման ուժի չափումը ուժաչափով,տարբեր մակերևույթների վրա»

Քննարկվող հարցեր.

1.Բերել շփման առկայությունը հաստատող օրինակներ:

Երբ մենք աթոռը շարժում ենք, երբ մենք գիրքը շարժում ենք սեղանի վրայից և այլն:

2.Ինչով է պայմանավորված շփումը

Երկու առարկայից, իրենց նյութի տեսակից և ողորկության աստիճանից:

3.Թվարկել շփման տեսակները և բերել օրինակներ:

Շփման տեսակներից են ՝ դադարի շփման ուժը, սահքի շփման ուժը և գլորման շփման ուժը

4.Օրինակներով ցույց տալ,որ միևնույն պայմաններում գլորման շփման ուժը փոքր է սահքի շփման ուժից:

Օրինակ՝երբ քարը գլորենք թեկ մակերևույթի վրայից, ապա նրա արագությունը գնալով մեծանում է շփման ուժի նկատմամբ, իսկ երբ այն քաշենք հարթ մակերևույթի վրայով, ապա նրա շփման ուժը կլինի ավելի շատ:

5.Բերել շփման դրսևորման օգտակար օրինակներ

Մերկասառույցի ժամանակ կոշիկի ներբանի և սառույցի միջև շփումը մեծացնելու համար սառույցի վրա ավազ են լցնում, ճանապարհի առավել վտանգավոր հատվածներում ավտոմեքենայի անվադողերին հատուկ շղթաներ են հագցնում և այլն: Շփման շնորհիվ է, որ արգելակելիս մեքենաները կանգ են առնում, որ առարկաները կարողանում ենք բռնել ձեռքում և այլն:

6.Բերել շփման դրսևորման վնասակար օրինակներ

Շփման հետևանքով տաքանում և մաշվում են մեքենաների շարժվող մասերը։ Այս հետևանքներից խուսափելու համար փոքրացնում են շփման ուժը։

7.Ինչպես կարելի է մեծացնել շփումը

Շփման ուժ մեծացնելու համար կարելի է մակերևույթը դարձնել խորդուբորդ:

8.Ինչպես կարելի է փոքրացնել շփումը

Շփման ուժը պայմանավորված է շփման ուժի մեծության և շփվող մարմինների ողորկության աստիճանից։

9.Բերեք օրինակներ,երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ;

10.Որ ուժն է կոչվում համազոր:

Օրինակ՝երբ քարը գլորենք թեկ մակերևույթի վրայից, ապա նրա արագությունը գնալով մեծանում է շփման ուժի նկատմամբ, իսկ երբ այն քաշենք հարթ մակերևույթի վրայով, ապա նրա շփման ուժը կլինի ավելի շատ:

11.Ինչպես է ուղղված մի ուղով միևնույն կողմն ուղղված երկու ուժերի համազորը,և ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:

Նրա մոդուլը որոշվում է այս բանաձևով ՝ F=F₁+F_2:

12.Ինչպես է ուղղված մի ուղով հակառակ կողմեր ուղղված երկու ուժերի համազորը,և 

ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:

Նրա մոդուլը որոշվում է այս բանաձևով ՝ F=F₁–F_2։

13.ինչպես է շարժվում մարմինը նրա մի կետում կիրառված,մոուլով հավասար և հակառակ ուղղված երկու ուժերի ազդեցությամբ:

Նրա արագությունը չի փոփոխվում:

 Սովորել Է..Ղազարյանի դասագրքից էջ75-ից մինչև էջ81

Լրացուցիչ առաջադրանք.Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I  >>-ից էջ39-ից մինչև էջ 51

m = 50 կգ F = m x g = 50 x 9.8 = 490 ն

g = 9,8 ն/կ

Պատ․՝ 490 ն։

Պատրաստել ուսումնական նյութ Է․Ղազարյանի դասագրքի էջ77և էջ79 <<Հետաքրքիր է իմանալ>․բաժնում գտնվող նյութի վերաբերյալ՝՝Լեոնարդո դա Վինչին,որպես ճարտարագետ-գիտնական։

19․02-23․03

Թեման.Մարմնի կշիռ:

 Նախագիծ՝ՈՒժեր -պատրաստել տեսանյութ,հղումը ուղարկել ինձ g.mkhitaryan@mskh.am

Կրկնել․ նախորդ թեման

Դասարանում  քննարկվող հարցեր.

1.Ի՞նչն են անվանում մարմնի կշիռ:

Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։

2.Ի՞նչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:

Մարմնի կշիռը առանձգական բնույթի ուժ է։

3.Ինչպե՞ս է ուղղված մարմնի կշիռը,և որտեղ է այն կիրառված

Այն ուղղված է ուղղաձիգ՝ դեպի վերև։ Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է մարմնի ազդեցությամբ հենարանի դեֆորմացիայի հետևանքով։

4.Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը:

P = m x g

5.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի տարբերությունները:

Մարմնի կշռի և ծանրության ուժի միջև տարբերություններն այն են, որ եթե մարմինը ծանրության ուժի ազդման գծի ուղղությամբ սկսի շարժվել անհավասարաչափ։

6.Քննարկել մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունները

Առօրյա կյանքում մարմնի կշիռը հաճախ շփոթում են մարմնի զանգվածի հետ։ Պատճառն այն է, որ երկուսն էլ հաճախ կշեռքով են որոում։ Եթե մենք կշռվում ենք կամ խանութից ինչ որ բան ենք գնում, մենք ոչ թե կշիռը, այլ զանգվածն ենք որոշում։ Կշռի միավորը կգ է, իսկ կշիռն ուժ է և չափվում է նյուտոնով։

Սովորել․Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ72 -ից մինչև էջ 74-ը

Լրացուցիչ առաջադրանք

Կրկնել․Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ64 -ից մինչև էջ 72

ԿատարելԳ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից.էջ39-ից  մինչև 44-ը եղած

Տարբերակ 1

Պատ․՝ 3:

Պատ․՝ 1.

Պատ․՝ 2.

Տիեզերանավին ուղեծրի վրա պահում է ծանրության ուժը։

Պատ․՝ 1.

Պատ․՝ 3:

Տարբերակ 2.

F1 դա ծանրության ուժն է։

F2 դա մարմնի կշիռն է։

F3 դա առանձգականության ուժ է։

IV (3) Սեղանի վրա դրված կշռաքարի վրա ազդում են ՝ F_ծ , F_առ , P։ Այդ ուժերը մոդուլով հավասար չեն և ունեն տարբեր ուղղություններ։

1. ծանրության ուժը և մարմնի կշիռը մոդուլով հավասար են և ունեն միևնույն ուղություն։

2․ առանձգականության ուժը և մարմնի կշիռը մոդուլով հավասար չեն և ուղղությամբ հակառակ են։

3. ծանրության ուժը և առանձգականոըթհան ուժը մոդուլով հավասար չեն ևուղղությամբ հակառակ են։

Մարմնին երկրի մակերևույթի վրա պահում է ծանրության ուժը։

Պատ․՝ 3.:

Պատ․՝ 2. :

Չի փոխվում

Պատ․՝ 3:

տարբերակները և Վ․ԻԼուկաշիկի խնդրագրքից էջ35 խնդիրներ 275-ից-285-ը։

Հանրահայտ պատմությունը, թե Իսահակ Նյուտոնը ձգողականության տեսությունը մտահղացել է այն բանից հետո, երբ նրա գլխին խնձոր է ընկել, ոչ բոլորին է համոզիչ թվում: Բանն այն է, որ նշված դեպքի մասին պահպանվել է երկու գրավոր վկայություն: Մեկի հեղինակը Նյուտոնի կենսագիր Ուիլյամ Սթյուքլին է: Նա գրում է, որ 1726 թվականին ինքը գիտնականի հետ թեյ է խմել խնձորի այգում և Նյուտոնը վերհիշել է, թե ինչպես ծագեցին մտքեր գրավիտացիայի մասին, երբ մի անգամ ճիշտ այդպես նստած է եղել խնձորենու տակ: Մյուս տարբերակի հեղինակը Նյուտոնի ասիստենտ Ջոն Կոնդուիտն է: Վերջինս պնդում է, թե խնձորի դեպքը տեղի է ունեցել 1666 թվականին, երբ ֆիզիկոսը հանգստանում էր իր մոր դաստակերտում:
Մնում է միայն հասկանալ, թե ինչու՞ Նյուտոնն իր «Բնական փիլիսոփայության մաթեմատիկական սկզբունքները» աշխատությունը, որտեղ ապացուցում է տիեզերական ձգողականության օրենքը, գրեց ոչ թե անմիջապես, այլ խնձորի անկումից 20 տարի հետո:

Տարբերակ 1

Պատ․՝ 3:

Պատ․՝ 1.

Պատ․՝ 2.

Տիեզերանավին ուղեծրի վրա պահում է ծանրության ուժը։

Պատ․՝ 1.

Պատ․՝ 3:

Տարբերակ 2.

IV (3) Սեղանի վրա դրված կշռաքարի վրա ազդում են ՝ F_ծ , F_առ , P։ Այդ ուժերը մոդուլով հավասար չեն և ունեն տարբեր ուղղություններ։

1. ծանրության ուժը և մարմնի կշիռը մոդուլով հավասար են և ունեն միևնույն ուղություն։

2․ առանձգականության ուժը և մարմնի կշիռը մոդուլով հավասար չեն և ուղղությամբ հակառակ են։

3. ծանրության ուժը և առանձգականոըթհան ուժը մոդուլով հավասար չեն ևուղղությամբ հակառակ են։

Մարմնին երկրի մակերևույթի վրա պահում է ծանրության ուժը։

Պատ․՝ 3.:

Պատ․՝ 2. :

Պատ․՝ 3:

m = 42 կգ      F = m x g = 42 x 9,8 ն/կգ = 411,6 Ն

g = 9,8 ն/կգ

____

F = ?

Նաև ես որոշեցի գտնել իմ մայրիկի վրա ինչ ուժով է երկիրը ազդում՝ m = 66 ՝ F = m x g = 66 x 9,8 ն/կգ = 646,8 Ն։

12․02-16․02

Առաձգականության ուժ:Հուկի օրենք:Ուժաչափ:

Լաբ․աշխ․ ԶՍՊԱ­ՆԱ­ԿԱ­ՎՈՐ ՈՒ­ԺԱ­ՉԱ­ՓԻ ԱՍՏԻ­­ՃԱ­ՆԱ­ՎՈ­ՐՈՒՄԸ

Կրկնել նաև Ուժ:Տիեզերական ձգողության ուժ:Ծանրության ուժ:

Դասարանում  քննարկվող հարցեր.

1.Ո՞ր երևույթն է կոչվում դեֆորմացիա

Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի և չափի փոփոխությունը։

2.Դեֆորմացիայի  օրինակների քննարկում

Մատիտի կոտրվելը, թղթի պատռվելը:

3.Ո՞ր դեֆորմացիան է կոչվում առաձգական ,որը՝պլաստիկ:Բերել օրինակներ

Եթե արտաքին ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինը լրիվ վերկանգնում է իր ձևն ու չափը դեֆորմացիան կոչվում է առաձգական, իսկ հակառակ դեպքում պլաստիկ:

Առաձգական դեֆորմացիա է գնդակ տշելիս գնդակի վրա փոս արաջանալը, իսկ պլաստիկ է մատիտի կոտրվելը:

4.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ

Այն ուժը, որով երկիրը ձգում է մարմինները, կոչվում է ծանրության ուժ:

5.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը  մարմնի զանգվածից

ծանրության ուժը  մարմնի զանգվածից ունի ուղիղ համեմատական կախում։

6.Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգական ուժ,և ինչպե՞ս է այն ուղղված:

Առաձգական ուժը այն ուժն է որը առաձգական դեֆորմացիաի ժամանակ հետ է բերում մարմնի սկզբնական ձևը, այն միշտ ուղղված է ազդեցության հակառակ կողմ:

7.Հուկի օրենքի ձևակերպում

Առաձգական դեֆորմացիաի ժամանակ մարմնում առաջացած առաձգական ուժ ուղիղ համեմատական է դեֆորմացիաի չափին:

8.Հուկի օրենքն արտահայտող բանաձևը

F=k/x

9.Ի՞նչ կառուցվածք ունի ուժաչափը

Զսպանակ, որի ծայրին կեռիկ կա, ցուցիչ:

10.Ո՞ր օրենքի վրա է հիմնված ուժաչափի աշխատանքը

Հուկի օրենքի վրա։

Լրացուցիչ առաջադրանք

Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ64 -ից մինչև էջ 70,լուծել էջ173-ից խնդիրներ 82-ից մինչև 90,ինչպես նաև

Ուժեր

կատարելԳ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից.էջ39-ից  մինչև 44-ը եղած

տարբերակները ։Վ․Ի․Լուկաշիկի խնդրագրքից էջ 35 ,խնդիրներ 275-ից-285-ը։