~ Կարոլինա Եսայանի ուսումնական բլոգ ~

Թեման․Էլեկտրական հոսանքի աղբյուրներ։Էլեկտրական շղթա և նրա բաղկացուցիչ մասերը

Լաբորատորիայում․մի քանի փորձեր․1․հոսանքի աղբյուրների հետ ծանոթացում2․պարզագույն էլեկտրական շղթայի հավաքում,շթայի բաղկացուցիչ մասերի  պարզաբանում,պայմանական նշանների հետ ծանոթացում և ․․․

Դասարանում քննարկվող հարցեր․

1.ո՞ր նյութերն են կոչվում էլեկտրականության հաղորդիչներ 

Էլեկտրականության հաղորդիչներ են այն նյութերը, որոնց միջով հոսանքը հեշտ է անցնում, օրինակ մետաղները

2.ո՞ր նյութերն են կոչվում մեկուսիչներ

Մեկուսիչներ են այն նյութերը, որոնց միջով հոսանքը չի անցնում, օրինակ ապակին ու պլաստմասը

3.ինչո՞վ են տարբերվում էլեկտրականացված և չէլեկտրականացված մարմինները շրջապատող տարածությունները

Էլեկտրականացված մարմնի շուրջ կա էլեկտրական դաշտ, իսկ չէլեկտրականացվածի շուրջ չկա

4.ինպե՞ս կարելի է հայտնաբերել էլեկտրական դաշտը:

Էլեկտրական դաշտը հայտնաբերում են, երբ փորձնական լիցքը դնում են և այն շարժվում է

5.ո՞ր լիցկակիրներն են անվանում ազատ:Որոնք են ազատ լիցքակիրները ՝ա)մետաղներում ,բ)էլեկտրոլիտներում

Ազատ լիցքակիրներ են շարժվող մասնիկները, մետաղներում դրանք էլեկտրոններն են, էլեկտրոլիտներում՝ իոնները:

6.ինչ է էլեկտրական հոսանքը

Էլեկտրական հոսքը լիցքակիր մասնիկների ուղղորդված շարժումն է

7․ի՞նչ մասերից է կազմված պարզագույն էլեկտրական շղթան

Պարզ էլեկտրական շղթան ունի աղբյուր, լարեր, լամպ ու անջատիչ

8․ի՞նր մասերից է բաղկացած պարզագույն գալվանական տարրը

Գալվանական տարրը կազմված է երկու տարբեր մետաղներից ու էլեկտրոլիտից

9․էներգիայի ի՞նչ փոխակերպումներ են տեղի ունենում գալվանական էլեմենտում

Գալվանական տարրում քիմիական էներգիան դառնում է էլեկտրական

10․ի՞նչ թէ էլեկտրական կուտակիչը

Էլեկտրական կուտակիչը սարք է, որ պահում է էլեկտրական էներգիա

11․ո՞ր սարքերն են կոչվումհոսանքի ֆիզիկական աղբյուրներ

Հոսանքի ֆիզիկական աղբյուրներ են այն սարքերը, որոնք տալիս են հոսանք, օրինակ մարտկոցը ու գեներատորը

Սեվորել․Էդուարդ Ղազարյանի դասագրքից  էջ21-ից մինչև էջ28

Լրացուցիչ առաջադրանք․Էդուարդ Ղազարյանի դասագրքիցէջ28-29 էջերում<<Հետաքրքիր է իմանալ>>թեմայից  պատաստել ուսումնական նյութեր

Ես կարդացել եմ Ագաթա Քրիստիի «Կարիբյան գաղտնիքը» գիրքը։ Քանի որ սա իմ առաջին Ագաթա Քրիստիի գիրքն էր, սկզբում միանգամից սկսվեց Միս Մարփլի՝ գլխավոր հերոսի, և ինչ-որ մի ծերուկի խոսակցությունը:

Միսս Մարփլը գնացել էր հանգստանալու Կարիբյան կղզում։ Նա ապրում էր հյուրանոցում, որտեղ շատ տարբեր մարդիկ կային՝ զբոսաշրջիկներ, բժիշկ, երիտասարդ զույգ, և ուրիշներ։ Սկզբում ամեն ինչ խաղաղ էր։ Բայց մի օր Մարփլը խոսում էր մի մարդու՝ մայոր Փելգրեյվի հետ, որը պատմում էր մի մարդասպանի մասին, որին երբեք չեն կարողացել բռնել։ Բայց հենց հաջորդ օրը նա մահացավ։ Բոլորը մտածում էին, որ դա սովորական մահ էր, բայց միսս Մարփլը զգում էր, որ ինչ-որ բան այն չէ։ Նա սկսեց փոքրիկ բաներից կասկածել, խոսում էր հյուրանոցի մարդկանց հետ և փորձում էր հասկանալ՝ ո՞վ կարող էր սպանել մայորին։

Գրքի վերջում Միսս Մարփլը վերջապես բացահայտեց, թե ով է իրական սպանողը։ Պարզվեց, որ դա Թիմն էր։ Սկզբում նա թվում էր սովորական մարդ, բարեկամական ու հանգիստ, բայց իր հետքը թաքցնում էր խոր գաղտնիք։

Թիմը ուզում էր ազատվել իր կնոջից՝ Մոլիից, որովհետև նա շատ գումար ուներ, և Թիմը ցանկանում էր ստանալ այն։ Բայց երբ Մայոր Փելգրեյվը կասկած հայտնեց, Թիմը վախեցավ, որ իր գաղտնիքը կբացահայտվի, և որոշեց սպանել նրան։

Գիրքը շատ հետաքրքիր էր, անսպասելի դեպքերով ու գաղտնիքներով։ Այն ցույց էր տալիս, թե որքան ուշադիր ու խելացի էր միսս Մարփլը, և որ երբեմն հենց ամենահանգիստ մարդիկ բացահայտվում են որպես վտանգավոր ու մանիպուլյատիվ:

Թվական

1. Առանձնացրե՛ք թվականները։ 

Թվային, վաթսուն, հիսունական, հարյուր-հարյուր, վաթսունմեկերորդ, թվանշան, չորս, մեծաքանակ, քառապատիկ, եռակի, տասներկուերորդ, հինգ վեցերորդ, քանակություն, մենավոր,երկակի։ 

2. Առանձնացրե՛ք քանակական թվականները։

Երրորդություն, թվական, հարյուր մեկ, քառասուն, եռապատիկ, միլիոն, քանական , հինգ հարյուր, իննսունութ, տասը, բազմաթիվ, տասնինը, քառյակ, յոթանասուն։ 

3. Առանձնացրե՛ք դասական թվականները։ 

Քսանմեկերորդ, մեկ չորրորդ, երեսուներկուերորդ, հազարավոր, հարյուրերորդ, առաջին, երեք քառորդ, տասնիններորդ։ 

4. Առանձնացրե՛ք բաշխական թվականները։

Մեկ-մեկ, բազմակի, երկուական, ինը տասներորդ, հինգական, իններորդ, մեկումեջ, հինգ-հինգ, քսանական, չորս հինգերորդ, յոթական, երիցս։ 

5. Առանձնացրե՛ք կոտորակային թվականները։ 

Մասնական , երկու երրորդ, տասներորդական, մեկ երկրորդ, զրո ամբողջ հինգ տասնորդական, սակավաթիվ, մեկ երրորդ, հարյուրապատիկ, երկու ամբողջ վեց տասնորդական, ամբողջական, երկու յոթերորդ, հնգանիստ։ 

6. Փակագծում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը։ 

Ես այդ մասին լսում եմ /առաջի, առաջին / անգամ։ 

Շուրջ / ութանասուն, ութսուն/ ծառ տնկվեց այդ հավաքի ժամանակ։ 

Աղջիկը վճարեց / տաս, տասը/ դրամ։ 

Այդ հավաքին մասնակցում էին  /հարյուրավոր, հարուրավոր/ մարդիկ։ 

Իմ տեղը թատրոնի /երեսունչորրորդ, երեսունչորսերորդ/ աթոռն է։

Ես սովորում եմ Երևանի /թիվ համար, թիվ/ հինգ դպրոցում։ 

Որպեսզի իմ ուզածը տեղն ընդունվեմ, ինձ պակասում է /զրո, զերո/ ամբողջ հինգ միավոր։ 

7. Առանձնացրե՛ք պարզ թվականները։ 

Բազում, միլիոն, երեքական, քսան, քանակ, ութ, միլիարդ, վեցերորդ, ամբողջ, ինը, երեք, քսանյոթ, թիվ, ,միակ, յոթ, տասնվեց, չորս։ 

8. Առանձնացրե՛ք  բարդ թվականները։

Երեսուներկուերորդ, տասնմեկ, վեց-վեց, մեկ, ութական, երեք հարյուր վեց, հինգ-հինգ, վաթսունինը, քսանութ, մեկ միլիոն, տասանոց, ութսունյոթ, հարյուր երկու։ 

9. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը։ 

Ասացին հերթագրվածներից մեկնումեկը թող ներս /գա, գան/ ։

Շուտով ժամը /ինը, իննը/ կլինի ։

Եթե մեր ունեցածը հավասար բաժանենք, ապա ամեն մեկիս հասնում է երկուսուկես /խնձոր, խնձորներ/։ 

Տոնածառը զարդարելու համար գնեցի քսան /խաղալիք, խաղալիքներ/։ 

Այդ կինը մատներին դրել էր /երեք-երեք, երեք-երեքական/ ոսկե մատանիներ։ 

Պայմանավորվել էինք, որ կհանդիպենք այս ամսվա /28-ին, 28ին/։

Ես չեմ վախենում /տասներեք, տասերեք/ թվից։ 

10. Տրված թվերը գրի՛ր տառերով։

25 — քսանհինգ

101 — հարյուր մեկ

1567 — հազար հինգ հարյուր վաթսունյոթ

87 — ութսունյոթ

95 — իննսունհինգ

74 — յոթանասունչորս

2598 — երկու հազար հինգ հարյրու իննսունութ

Պատ.՝ այո, f(x) = -8

ա)

բ)

գ)

1.5f(x) — 5

ա) [0, 36]

բ) [0, 7.5]

ա) [-2 , 10/3]

բ) [-5.4, 9]

-1/2f(x).

Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել դասագիրքը:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻՆ: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ/պատմել էջ39-43/

Հայաստանը 1917 թ. արմատական փոփոխությունների փուլում

1. Գրավոր պատասխանել.

ԱՆՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Բացատրի՛ր և բնութագրի՛ր

Ժամանակավոր կառավարություն – հեղափոխությունից հետո ստեղծված կառավարություն՝ երկրի կառավարմանը ղեկավարելու համար։
Երկիշխանություն – միաժամանակ երկու իշխանությունների գոյություն Պետրոգրադում՝ կառավարություն և խորհուրդ։
Գ. Լվով – Ժամանակավոր կառավարության առաջին ղեկավար, ազատական գործիչ։
Անդրկովկասյան հատուկ կոմիտե (ԱՀԿ) – Կովկասը կառավարելու մարմին, հայերից մասնակցեց Ս. Պապաջանյանը։
Մ. Պապաջանյան – հայ քաղաքական գործիչ, ԱՀԿ անդամ։
Պ. Ավերյանով – ռուսական կառավարության նշանակված գեներալ-կոմիսար Արևմտյան Հայաստանի համար։
Հ. Զավրիյան – քաղաքացիական հարցերով տեղակալ՝ Արևմտյան Հայաստանի կառավարությունում։
Թուրքահայաստան (Արևմտյան Հայաստան) – Օսմանյան կայսրությունից ռուսների գրաված տարածքներ, որտեղ ապրում էին հայեր։
Վ. Փափազյան – Արևմտահայ ազգային խորհրդի ղեկավար։
Արևմտահայ ազգային խորհուրդ – մարմին, որը կազմակերպում էր Արևմտյան Հայաստանի հայերի վերադարձն ու անվտանգությունը։
Ա. Ահարոնյան – Հայոց ազգային խորհրդի ղեկավար, հայ քաղաքական գործիչ։
Հայոց ազգային խորհուրդ – հայերի կենտրոնական իշխանությունը, ղեկավարում էր ազգային գործերը։
Խ. Կարճիկյան, Գ. Տեր-Ղազարյան, Հ. Օհանջանյան – Անդրկովկասում նախարարներ, զբաղվում էին ֆինանս, պարենավորում, սոցիալական ոլորտներով։
Վ. Լենին – բոլշևիկների առաջնորդ, Հոկտեմբերյան հեղաշրջման կազմակերպիչ։
Ս. Շահումյան – հայ բոլշևիկ, Բաքվում հաստատեց բոլշևիկյան իշխանությունը։
Թ. Նազարբեկյան – Հայկական կորպուսի հրամանատար, հայ զինված ուժերը ղեկավարեց։

ՀԻՄՆԱԿԱՆ
ԳԱՂԱՓԱՐՆԵՐ

ա. Ներկայացրո՛ւ։ Նկարագրի՛ր Փետրվարյան հեղափոխությունը և Հոկտեմբերյան հեղաշրջումը: Ներկայացրո՛ւ Արևմտահայ
և Արևելահայ ազգային խորհուրդների և ազգային զորամասերի ստեղծման գործընթացները:

1917 թ․ փետրվարին Ռուսաստանում տեղի ունեցավ հեղափոխություն, տապալվեց Ռոմանովների արքայատոհմը, իշխանությունը անցավ Ժամանակավոր կառավարությանը և Պետրոգրադի բանվորների ու զինվորների խորհրդին։

բ. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ գործոններով էին պայմանավորված հեղափոխական իրադրության առաջացումը և 1917 թ. փետրվարին
Ռոմանովերի արքայատոհմի տապալումը Ռուսաստանում:
Ինչպե՞ս կբնութագրես երկիշխանության առաջացումը: Ժամանակավոր կառավարման ի՞նչ համակարգ ստեղծվեց Անդրկովկասում ու Հայաստանում:

Բոլշևիկները՝ Վ. Լենինի գլխավորությամբ, հոկտեմբերին վերցրին իշխանությունը և ստեղծեցին Ժողովրդական կոմիսարների խորհուրդը։

գ. Վերլուծի՛ր։ Ինչու՞ էին Այսրկովկասի հիմ­նական ազգերը պայքարում վարչատարածքային փոփոխությունների համար և
ի՞նչ պատկերացում­ներ ունեին հայերը այդ հարցում:

Հայերը կազմակերպվեցին ազգային ղեկավար մարմիններով․ Արևմտյան Հայաստանում ստեղծվեց Արևմտահայ ազգային խորհուրդը (Վ. Փափազյան), իսկ Արևելյան Հայաստանում՝ Հայոց ազգային խորհուրդը (Ա. Ահարոնյան)։

ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ի՞նչ հանգամանքներով էին պայմանավորված Ժամանակավոր կառավարության և Ժողկոմխորհի վարած քաղաքականությունը Հայկական հարցում:

Ժամանակավոր կառավարությունը որոշ օգնություններ ցույց տվեց հայերին՝ Արևմտյան Հայաստանի վերահսկողությունն ընդունելով և տեղական մարմիններ ստեղծելով։ Բոլշևիկները նույնպես որոշ օրենքներ ընդունեցին, բայց շատ դեպքերում դրանք չկատարվեցին կամ դժվարություններ առաջացրին։ Սա ստիպեց հայերին ինքնակազմակերպվել։

1. Գնահատի՛ր։ Ի՞նչ տեսք ստացավ ու նշանակություն ունեցավ հայերի քաղաքական և ռազմական ինքնակազմակերպման գործընթացը: Զուգահեռելով գնահատի՛ր Փետրվարյան հեղափոխության
   և Հոկտեմբերյան հեղաշրջման նշանակությունը հայերի համար:

Հայերը ստեղծեցին սեփական խորհուրդներ ու բանակ՝ իրենց ապահովությունն ու շահերը պաշտպանելու համար։ Արևմտյան Հայաստանում՝ Արևմտահայ ազգային խորհուրդ, Արևելյան Հայաստանում՝ Հայոց ազգային խորհուրդ, իսկ բանակում՝ Հայկական կորպուս ու Երկրապահ դիվիզիա։ Փետրվարյան հեղափոխությունը տվեց հույս և ազատություն կազմակերպվելու համար, իսկ Հոկտեմբերյան բոլշևիկյան հեղաշրջումը վտանգներ ստեղծեց՝ ռուսական բանակի հեռանալու պատճառով, ու ստիպեց հայերին ուժեղացնել իրենց քաղաքական ու ռազմական կառույցները։

Առաջադրանք 2

Ռազմաքաղաքական գործընթացները Ռուսաստանի շուրջ և հայոց պետության վերականգնման նախադրյալների հասունացումը (1917 թ. վերջ-1918 թ. մայիսի կեսեր)/պատմել էջ 44-47/

Գրավոր պատասխանել հարցերին.

ԱՆՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Բացատրի՛ր և բնութագրի՛ր

• Ա. Ահարոնյան • Ա. Մանուկ­յան • Ս. Շահումյան • Դ. Բեկ-Փիրումյան • Դրո • Մ. Սիլիկ­յան • Ա. Բեյ-Մամիկոնյան
• Անդրկովկասյան Սեյմ • Թ. Նազարբեկ­յան • Ն. Աղբալան

ՀԻՄՆԱԿԱՆ
ԳԱՂԱՓԱՐՆԵՐ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ուրվագծի՛ր 1917 թ. վերջի-1918 թ. մայիսի կեսերի ռազմաքաղաքական գործընթացները:
բ. Բացատրի՛ր։ Պարզաբանի՛ր Բրեստ-Լիտովսկի, Տրապիզոնի ու Բաթումի խորհրդաժողովերի ընթացքը:
Ինչո՞ւ է սկսվում Հայաստանի պատմության նորագույն
ժամանակաշրջանը:
գ. Վերլուծի՛ր։ Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրի հայերին
վերաբերող և Բաթումի պայմանագրերը: Ինչու՞ մինչև
Երևանի նկատմամբ սպառնալիքը հայերը ուժեղ դիմադրություն չցուցաբերեցին թուրքական բանակին:

ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ
ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրի կնքումը հայերի համար:
2. Ընդհանրացրո՛ւ։ Որքանո՞վ էր արդարացված Անդրկովկասի Դաշնային Հանրապետության հռչակումը:
3. Գնահատի՛ր։ Ի՞նչ նշանակություն ունեցան Մայիսյան հերոսամարտերը և անձամբ Արամ Մանուկ­յանը
   հայոց պետության վերականգնման գործում:

Էսսե/գրավոր աշխատանք/Գրականություն, Հայաստանի պատմություն, 9-րդ դասարան, «Խենթը», Արամ Մանուկյան

Էսսեի գնահատման ռուբրիկ (սանդղակաշար)

Кто относится к поэтам Золотого века?

В список «золотых» классиков вошли Лев Толстой, Федор Достоевский, Иван Тургенев и другие. Писатель Валентин Катаев говорил, что золотой век словесности начался с рождением Пушкина и закончился со смертью Чехова.

Почему Серебряный век называется именно так?

Эпоха рубежа веков получила название «Серебряного века» уже после её завершения. Понятие возникло в среде русской эмиграции (что немаловажно), и изначально было соотнесено с «Золотым веком» Пушкинской эпохи (начала XIX века), ретроспективно оценивая ушедшее время как второй расцвет русской культуры после него.

По-простому, Серебряный век — это особенное время в русской литературе и культуре, примерно с конца XIX до начала 1920-х годов, когда появилось много талантливых поэтов и писателей, писавших красиво, необычно и очень по-разному.

Серебряный век — это время, когда в России писали Александр Блок, Анна Ахматова, Марина Цветаева, Осип Мандельштам и другие известные поэты. Их стихи были:

• Очень красивыми, образными, эмоциональными;
• Часто о любви, смысле жизни, тайнах души;
• Написаны по-новому, не как раньше.

Это как в музыке: если Пушкин и Лермонтов — это классика, как Бетховен, то Серебряный век — это уже что-то ближе к джазу или романтической балладе — больше чувств, свободы, экспериментов.

---

 Почему «серебряный», а не «золотой»?

• «Золотым веком» называют время Пушкина — это как начало, основа.
• А «Серебряный век» — чуть позже, не «золото», но тоже очень ценное и великолепное.

---

Простое сравнение:

Если представить русскую поэзию как сказку:

• Пушкин, Лермонтов, Тютчев — это короли и основатели королевства (Золотой век),
• а Блок, Ахматова, Цветаева, Маяковский — это волшебники, романтики, герои новой эпохи (Серебряный век), которые делают поэзию более таинственной, чувственной и разной.

---

• Имена поэтов и поэтесс Серебряного века известны сегодня не меньше, чем имена поп-звёзд. …
• Анна Ахматова …
• Николай Гумилёв …
• Александр Блок …
• Максимилиан Волошин …
• Марина Цветаева …
• Борис Пастернак …
• Осип Мандельштам

Анна Ахматова

Анна Ахматова

Сжала руки под темной вуалью…

Сжала руки под темной вуалью…
«Отчего ты сегодня бледна?»
— Оттого, что я терпкой печалью
Напоила его допьяна.

Как забуду? Он вышел, шатаясь,
Искривился мучительно рот…
Я сбежала, перил не касаясь,
Я бежала за ним до ворот.

Задыхаясь, я крикнула: «Шутка
Все, что было. Уйдешь, я умру».
Улыбнулся спокойно и жутко
И сказал мне: «Не стой на ветру».

1911 г.

Я научилась просто, мудро жить…

Я научилась просто, мудро жить,
Смотреть на небо и молиться Богу,
И долго перед вечером бродить,
Чтоб утомить ненужную тревогу.

Когда шуршат в овраге лопухи
И никнет гроздь рябины желто-красной,
Слагаю я веселые стихи
О жизни тленной, тленной и прекрасной.

Я возвращаюсь. Лижет мне ладонь
Пушистый кот, мурлыкает умильней,
И яркий загорается огонь
На башенке озерной лесопильни.

Лишь изредка прорезывает тишь
Крик аиста, слетевшего на крышу.
И если в дверь мою ты постучишь,
Мне кажется, я даже не услышу.

А ты думал — я тоже такая

А ты думал — я тоже такая,
Что можно забыть меня,
И что брошусь, моля и рыдая,
Под копыта гнедого коня.

Или стану просить у знахарок
В наговорной воде корешок
И пришлю тебе странный подарок —
Мой заветный душистый платок.

Будь же проклят. Ни стоном, ни взглядом
Окаянной души не коснусь,
Но клянусь тебе ангельским садом,
Чудотворной иконой клянусь,
И ночей наших пламенным чадом —
Я к тебе никогда не вернусь.

1921 г.

Պարսկերեն	Հայերեն	Մաքուր հայերեն
آخورāxōr	ախոռ	Փակաղ
انبارanbār	ամբար	հորոն
درزگرdarzgar	դերձակ	կարվակ
تاجtāǰ	թագ	Պսակ
مومmōm	մոմ	Ճրագ

Էներգետիկ փոխանակություն։Գլիկոլիզ,Ավտոտրոֆ, հետերետրֆ օրգանիզմներ։Ֆոտոսինթեզ, 1 Քեմոսինթեզ։ Էջ 18-20:

Աշխատանք տան`

1. Որո՞նք  են ավտոտրոֆ օրգանիզմները։

A) Օրգանիզմներ, որոնք սնունդը ստանում են պատրաստ վիճակում
B) Օրգանիզմներ, որոնք չեն ունենում քլորոֆիլ
C) Օրգանիզմներ, որոնք սինթեզում են իրենց օրգանական նյութերը անօրգանականներից
D) Օրգանիզմներ, որոնք սնվում են այլ օրգանիզմներով

---

 2. Ո՞ր օրգանիզմն է հետերոտրոֆ։

A) Կանաչ բույս
B) Ցիանոբակտերիա
C) Սունկ
D) Որոշ բակտերիաներ

3. Ի՞նչ աղբյուր են օգտագործում ֆոտոավտոտրոֆ օրգանիզմները էներգիայի համար։

A) Քիմիական ռեակցիաներ
B) Արևի լույս
C) Օքսիգեն
D) Գլյուկոզ

 4. Քեմոավտոտրոֆ օրգանիզմները էներգիան ստանում են՝

A) Արևի լույսից
B) Այլ օրգանիզմների օրգանական նյութերից
C) Անօրգանական նյութերի օքսիդացումից
D) Օքսիգենի ֆոտոլիզից

---

5. Ի՞նչ հատկանիշ է բնորոշ միայն հետերոտրոֆ օրգանիզմներին։

A) Սինթեզում են օրգանական նյութեր անօրգանականներից
B) Օգտագործում են պատրաստ օրգանական նյութեր
C) Կատարում են ֆոտոսինթեզ
D) Օգտագործում են CO₂ որպես ածխածնի աղբյուր

Մենք հոկտեմբերի 17-ից 19-ը ճամփորդել ենք դեպի Արատես՝ ընկեր Տաթևի հետ։ Դա իմ առաջին այցելությունն էր, և ես չգիտեի՝ ինչպես է անցնելու։

Մինչ մեկնելը Սուրբ Երրորդություն եկեղեցում մասնակցեցինք ժամերգության, հետո տեղավորվեցինք ավտոբուս: Ես արդեն կարոտում էի իմ ծնողներին:

Ճանապարհը երկար էր, բայց ես դիտում էի գեղեցիկ բնությունը։ Մենք անցանք Երևանով, Արտաշատով, Երասխով, Արենիով, Գետափով, Եղեգիսով ու Հերմոնով։ Հասանք Զորաց եկեղեցու մոտ։

Ընկեր Տաթևը մեզ պատմեց, որ Զորաց եկեղեցին շատ հին է, ստեղծվել է 14-րդ դարում։ Այն իրոք յուրահատուկ էր եղել, քանի որ զինվորները այնտեղ գնում էին աղոթելու, երբ պատերազմ էին գնում։ Եկեղեցին բաց է, որպեսզի զինվորները կարողանային ձիերով մտնել ու բարեմաղթանք ստանալ։

Երբ վերջապես հասանք Արատես, ուսումնասիրեցինք տարածքը: Ծանոթացանք խոհանոցին, աղջիկների և տղաների հատուկ տնակներին, և նաև տեսանք, թե որտեղ է խարույկը։

ՕՐ 1

Երբ մենք տեղավորվեցինք և հանգստացանք, մեզ կանչեցին խարույկի մոտ՝ առաջին բուժօգնության պարապմունքը սովորելու համար։ Առաջին բուժօգնության պարապմունքի ժամանակ մեզ ցույց տվեցին, թե ինչպես օգնել, եթե ինչ-որ մեկը տուժի՝ օրինակ, կրակոցից կամ այլ վնասվածքից։ Սովորեցինք, թե ինչպես ճիշտ կապել որոշ վերքերը կամ կանգնեցնել արյունահոսությունը:

Բուժօգնության պարապմունքը վերջանալով, մենք գնացինք խաղալու՝ վոլեյբոլ, բադմինթոն, ֆուտբոլ և այլ մարզական խաղեր: Իսկ երեկոյան մեզ սպասում էր քաղցրավենիքով և համեղ ուտելիքներով լավ նախաճաշ։

Քնելու ժամանակ պետք էր քնել, չէ՞: Բայց մենք աղջիկներով ունեինք ուրիշ պլան՝ չքնել, որը մեր մոտ չհաջողվեց: Մենք ԱՅՆՔԱՆ հոգնեցինք, որ վերջիվերջո հերթով սկսեցինք քնել։

ՕՐ 2

Այս օրը շատ հետաքրքիր անցավ։ Առավոտյան արթնացանք, արագ հագնվեցինք, լվացվեցինք ու պատրաստվեցինք նախավարժանքի համար։ Դրսում բավական հով էր, բայց ոչ այնքան, որ սառչեինք՝ ճիշտ միջինը՝ «շատ էլ չէ, բայց հով է»։ Մարզանք անելուց հետո գնացինք նախաճաշելու:Հետո բոլորս արագ շտապեցինք մեր սենյակները՝ նորից պառկելու մեր պուպուշ, փափուկ անկողնիներում փոքր-ինչ հանգստանալու համար: Մի քիչ ժամանակ անցավ, և մեզ կանչեցին զենքով կրակելու համար: Մենք հավաքվեցինք և մեզ բացատրեցին, թե ոնց պետք է ճիշտ կրակել, որպեսզի հարվածի թիրախին: Բոլորս լավ կրակեցինք, բայց եկեք նշեմ, որ աղջիկները ավելի լավ կատարեցին իրենց գործը քան թե տղաները (գուցե աղջիկները գնան բանակ տղաների տեղը):

Դրանից հետո մենք բոլորս դուրս եկանք քայլարշավի՝ դեպի հյուսիսային ջրվեժ և Արատեսի անտառ։

Արատեսի անտառում մենք նույնպես վարժանք ունեցանք՝ վարժական զենքերով (բայց ոչ իրական): Մենք բաժանվեցինք թիմերի, և յուրաքանչյուր թիմ պետք է ուղիղ գծով քայլեր կատարեր անտառում, ուշադիր հետևելով կրակոցներին: Առջևում կանգնած ղեկավարը հրահանգում էր՝ երբ պառկել կրակից պաշտպանվելու համար և երբ շարունակել քայլելը: Երբ լսում էինք կրակոց, միանգամից պառկում էինք գետնին՝ զենքը ձեռքում պահած: Վարժանքն ավարտվելուն պես մեզ խնդրեցին հավաքել փայտ խարույկի համար, և մենք փայտ հավաքելով հետ գնացինք խարույկի մոտ:

Երեկոյան մենք կրկին հավաքվեցինք խոհանոցում ճաշելու, բայց որոշեցինք նաև փանքեյքեր թխել։ Ես շատ ուրախ էի, երբ ինձ ասացին, որ ես էլ կարող եմ մասնակցել փանքեյքեր թխելուն։ Թխեցինք, կերանք, լավ քաղցր քեֆ արեցինք: Բայց սա դեռ վերջը չէ: Բա՞ խարույկը:

Երբ արդեն մթնեց, բոլորս հավաքվեցինք վառված խարույկի մոտ և սկսեցինք դիտել շուրջը, լսել պատմություններ ու կիսվել տպավորություններով։

ՕՐ 3

Արդեն եկավ օրը, երբ պետք էր վերադառնալ և ստացվելով Արատեսին ասել «ցտեսություն»։ Առավոտյան հավաքեցինք մեր իրերը և պատրաստվեցինք ճանապարհ ընկնելուն։ Մինչ Երևան հասնելը, ճանապարհին կանգ առանք Արարատի մարզի Սուրբ Հակոբ եկեղեցու մոտ:

Մեզ ընկեր Տաթևը պատմեց, որ Սուրբ Հակոբ եկեղեցին շատ հին է՝ կառուցվել է մոտ 12-րդ դարում։ Այն անվանվել է Սուրբ Հակոբ առաքյալի անունով։ Տեղացիները հավատում էին, որ այնտեղ արված աղոթքները միշտ լսվում են։ Եկեղեցին կանգուն է մինչև հիմա, և մարդիկ հաճախ են գալիս այնտեղ մոմ վառելու ու խաղաղություն խնդրելու։

Այս ճամփորդության ընթացքում շատ նոր բաներ սովորեցի զինվորական հնարքներից, և նաև շատ լավ ժամանակ անցկացրեցի իմ ընկերների հետ։ Շատ շնորհակալ եմ ընկեր Տաթևին, որ այդ 3 օրը ինձ համար դարձրեց անմոռանալի ու շատ հետաքրքիր։