~ Կարոլինա Եսայանի ուսումնական բլոգ ~

ա)

D = 16 + 20 = 36 = 6²

x1 = 1 , x2 = -5

Oy = (0, -5) Ox = (1, 0) (-5, o)

xo = -2 , yo = -9

(-2, -9)

բ)

D = 20 — 20 = 0

x = -√5 = -2.2

Oy = (0, 5) Ox = (-2.2, 0)

xo = -2.2 , yo = 0

(-2.2, o)

գ)

D = 225 — 200 = 25 = 5²

x1 = 2 , x2 = 1

Oy = (0, 10) , Ox = (2, 0) (1, 0)

xo = 1.5, yo = -1.25

(1.5, -1.25)

դ)

D = 81 — 160 = -79

Oy = (0, 10) Ox = հատում չկա

xo = 1.125 , yo = 4.9

(1.125, 4.9)

ե)

D = 16 = 4²

x1 = 1, x2 = 3

Oy = (0, -6), Ox = (1, 0) (3, 0)

xo = 2, yo = 2

(2, 2)

զ)

D = -8

Oy = (0, -6) Ox = հատում չկա

xo = 1.3, yo = -0.7

(1.3, -0.7)

ա) D = 0

x = -2

Oy = (0, -8) Ox = (-2, 0)

բ) D = 100 = 10²

x1 = -4, x2 = -0.7

Oy = (0, -8) , Ox = (-4, 0) (-0.7, 0)

գ) D = 121 = 11²

x1 = -5, x2 = 0.5

Oy = (0, 5) Ox = (-5, 0) (0.5 , 0)

դ) D = 36 — 44 = -8

Oy = (0, 11), Ox = հատում չկա

ե) D = 256 — 400 = -144

Oy = (0, 25), Ox = հատում չկա

զ) D = 289 = 17²

x1 = 8, x2 = -2

Oy = (0, -2), Ox = (8, 0) (-2, 0)

c = -4

-1/2x² — 2x + 5

բ) x1 + x2 = -b/a

-5 — 9 = -b/a

-14 = -b/a

b = 14a

xo = -b/2a = -14a/2a = -7

գ) x1 + x2 = -b/a

-3 + 9 = -b/a

6 = -b/a

b = -6a

xo = 6a/2a = 3

դ) -6 + 0 = -b/a

xo = -6a/2a = -3

1). Մետաղ—>հիմնային օքսիդ—>հիմք—>աղ`  Mg —>  MgO —>  Mg(OH)₂ —> MgCl₂

2). Ոչ մետաղ—> թթվային օքսիդ—> թթու —> աղ`  P—> P₂O₅—> H₃PO₄ —> Na₃PO₄

Առաջադրանք. 1.  Գրեք 1). Անօրգանական  շղթայի  իրականացրած  ռեակցիաների հավասարումները, նշեք  ռեակցիայի տեսակը և կատարեք  հաշվարկ.  որքա՞ն  աղ  կստացվի, եթե  փորձի  համար  վերցրել  եք  a գ  մագնեզիում (ընդունել, որ  բոլոր  ռեակցիաները ընթանում  են  քանակապես):

ՓՈՐՁ 1. Օքսիդների ստացում այրման ռեակցիաներով: Ո՞րն է այրման ռեակցիան:

P + O2 = P2O5 ( +Q (ջերմնանջատիճ ռեակցիա է, միացման ռեակցիա է, օքսիդավերականգման ռեակցիա, վերոքս ռեակցիա

Mg + O2 = MgO (+Q, ջերմանջատիչ ռեակցիա, միացման ռեակցիա է, օքսիդավերականգման ռեակցիա, վերոքս ռեակցիա

Al + O2 = Al2O3 (+Q, ջերմանջատիչ ռեակցիա, միացման ռեակցիա է, օքսիդավերականգման ռեակցիա, վերոքս ռեակցիա

խառը օքսիդ — F3O4

Fe + O2 = FeO

Fe + O2 = Fe2O3

Թաղանթանյութի և բջջանյութի այրումը:

(C6H10O5)n + O2 —> Co2 + H2O

Ֆրիդա Կալո. «Երկու Ֆրիդա»

Միևնույն քաղաքում ապրում էին երկու քանդակագործ։ Նրանցից ամեն մեկի հոգում, ինչպես արևը երկնքի խորքում, բոցավառվում էր գեղեցիկի կատարելատիպը։ Եվ նրանցից ամեն մեկը ճգնում էր իր հոգու այդ անձև, անմարմին գեղեցկությունը դրսևորել, հանել հոգու անհունից, ձև ու մարմին տալ նրան, դարձնել ըմբռնելի, շոշափելի։
Եվ ուժգնապես տենչում էին նրանք իրենց ներաշխարհի կատարելատիպ գեղեցիկը իրացնել-առարկայացնել, անմահացնել հավերժորեն։
Եվ նրանցից ամեն մեկը վեր առավ մարմարիոնի զանգվածը և աշխատեց նրա վրա. մեկն աշխատում էր գիշեր և ցերեկ, ցերեկ և գիշեր, ճգնելով և տառապելով, լուռ և մտախոհ, իսկ մյուսն՝ ուրախ և զվարթ երգը շուրթերին, մանկան պես խաղալով մարմարիոնի հետ։
Մեծ ամբոխը, որ խռնվում է շուկաներում և հրապարակներում, որ հացից հետո գեղեցկություն է որոնում հրճվելու համար, լռիկ ու հետաքրքիր դեգերում էր անխոնջ մեծ արվեստագետների տան շուրջը՝ գոնե մի անգամ տեսնելու այն վսեմական գեղեցկության մի ճաճանչը, որ բխում է նրանց ստեղծագործ հոգու անհունից, ինչպես արևը տիեզերական մռայլների անդունդներից։
Եվ հասավ օրը, երբ առաջին արվեստագետը ավարտեց իր երկը, և շղարշների ներքո պարուրված նրա քանդակածոն հրապարակ տարվեց։
Ամբոխը ծով էր կապել հրապարակում և ալիք-ալիք կանգնել. բացին շղարշները, և արևի ոսկեհուռ սլաքների տակ շողաց շուշանափայլ — մի չքնաղագեղ կույսի անդրի։
Եվ ամբոխը հոգեզմայլ և հափշտակված՝ ծունր իջավ գեղեցկի առջև, երկրպագեց նրա կատարելատիպին, ներբողներ երգեց արվեստագետին։
Իսկ ինքը, ձուլված  ամբոխի մեջ, նրա շարքերում, նրա հետ ծնրադիր երկրպագում էր իր ստեղծագործությունը, գոհունակ և հիացած իր անրջական գեղեցկի մարմնացումով։
Եվ խոսում էր ինքն իր սրտի հետ. -«Իմ հոգում կատարյալ գեղեցիկն էր բոցավառվում. և ես կարողացա արտահայտել բոլորը, ամբողջը, իմ սրբության սրբությունը, որին ես պաշտում եմ»։

Հասավ այն օրը, երբ մյուս արվեստագետը, որ ստեղծագործում էր երգով ու խաղով, ավարտեց իր երկը. և շղարշների ներքո պարուրված նրա քանդակածոն հրապարակ տարվեց։ Բացին շղարշները, և արևի ոսկեհատ սլաքների տակ շողշողաց շուշանափայլ մարմարիոնը — մի հիացական, գեղահրաշ կույսի անդրի։
Ամբոխը, որ անշշուկ՝ ծով էր կապել հրապարակում և ալիք-ալիք կանգնել, երբ տեսավ անդրին, մի մարդու պես գետին խոնարհվեց, երկրպագեց և ծովի նման շառաչեց.
-Ահա՛ իսկական գեղեցիկը, միակ կատարյալը՝ անմահ և հավերժական. փա՜ռք և սքանչցում մեծ արվեստագետին. նա տվեց մեզ մեծ գեղեցկությունը։
Այդ միջոցին մեծ արվեստագետը, որ կանգնել էր անդրիի մոտ՝ մռայլ աչքերով և մթին կնճիռներով, խորհում էր իր հոգու օվկիանում. «Իմ մեջ տիեզերական գեղեցիկն է ապրում, և իմ հոգում գեղեցկության արևներ են բոցավառվում, որոնցից ես մի նսեմ շողք միայն կարողացա խլել արտահայտելու, մարմնացնելու համար, բայց տիեզերքը մնաց իմ մեջ նորից անձեռնմխելի, իմ մեջ մեծ լռությունն է ծավալվում, ես մի նսեմ հնչյուն միայն կարողացա պոկել այդ մեծ լռությունից, բայց նա՝ բոլոր-բովանդակ մնաց համր ու անխոս իմ մեջ. արդյոք կարո՞ղ եմ հոգուս բոլոր արևները արտաշխարհ հանել, մեծ լռությանը լեզու տալ, և արդյոք ամբոխը պիտի հասկանա՞…»։
Եվ նա մռայլը աչքերին՝ վեր առավ մուրճը անդրին փշրելու համար, սակայն շրջապատ-մարդիկ բռնեցին նրա բազուկը, և ամբոխն աղաղակեց.
-Մեծ արվեստագե՛տ, նվիրիր այն մեզ, խնայիր մեզ, նա մեր գեղեցկի աստվածն է այսուհետ. մենք պաշտում ենք նրան…
Եվ արվեստագետը նորից խորհեց իր հոգու օվկիանում. «Ա՛յն, ինչ որ տվի աղքատ ամբոխին- դա փշրանքն էր հոգուս հարստության. և ա՛յն, ինչ որ թափվեց իմ գեղեցկության տիեզերական բաժակից, նա ընկավ ամբոխի վրա և ամբոխացավ. ուրեմն այդ թո՛ղ նրան լինի, ինձ նա պետք չէ, ես բարձր եմ նրանից. նա կատարյալը չէ. նա ես չեմ…»։

Ապա հեռացավ հպարտ ու մենակ, մեկուսացավ և զվարթագին սուզվեց իր հոգու անհունի մեջ՝ ստեղծագործելու բուռն տենչով, որ մեծ լռությանը լեզու տա և գեղեցկի կատարելությանը մարմին զգեցնե՝ իրականացնելու իր հոգին բոլոր հավիտյանների համար։

———

1. Առանձնացրո՛ւ երկու արվեստագետների ստեղծագործությունների նկարագրությունը։

Եվ նրանցից ամեն մեկը վեր առավ մարմարիոնի զանգվածը և աշխատեց նրա վրա. մեկն աշխատում էր գիշեր և ցերեկ, ցերեկ և գիշեր, ճգնելով և տառապելով, լուռ և մտախոհ,

«Իմ հոգում կատարյալ գեղեցիկն էր բոցավառվում. և ես կարողացա արտահայտել բոլորը, ամբողջը, իմ սրբության սրբությունը, որին ես պաշտում եմ»։

իսկ մյուսն՝ ուրախ և զվարթ երգը շուրթերին, մանկան պես խաղալով մարմարիոնի հետ։

«Իմ մեջ տիեզերական գեղեցիկն է ապրում, և իմ հոգում գեղեցկության արևներ են բոցավառվում, որոնցից ես մի նսեմ շողք միայն կարողացա խլել արտահայտելու, մարմնացնելու համար, բայց տիեզերքը մնաց իմ մեջ նորից անձեռնմխելի, իմ մեջ մեծ լռությունն է ծավալվում, ես մի նսեմ հնչյուն միայն կարողացա պոկել այդ մեծ լռությունից, բայց նա՝ բոլոր-բովանդակ մնաց համր ու անխոս իմ մեջ. արդյոք կարո՞ղ եմ հոգուս բոլոր արևները արտաշխարհ հանել, մեծ լռությանը լեզու տալ, և արդյոք ամբոխը պիտի հասկանա՞…»։

2. Դո՛ւրս գրիր երկու արվեստագետների մտքերը իրենց ստեղծագործությունների վերաբերյալ։ Մեկնաբանի՛ր դրանք։ 

«Իմ հոգում կատարյալ գեղեցիկն էր բոցավառվում. և ես կարողացա արտահայտել բոլորը, ամբողջը, իմ սրբության սրբությունը, որին ես պաշտում եմ»։

Առաջին արվեստագետի մտքերը ցույց են տալիս, որ նա ստեղծագործելու գործընթացն ապրում է ուրախությամբ և ազատությամբ։

«Իմ մեջ տիեզերական գեղեցիկն է ապրում, և իմ հոգում գեղեցկության արևներ են բոցավառվում, որոնցից ես մի նսեմ շողք միայն կարողացա խլել արտահայտելու, մարմնացնելու համար, բայց տիեզերքը մնաց իմ մեջ նորից անձեռնմխելի, իմ մեջ մեծ լռությունն է ծավալվում, ես մի նսեմ հնչյուն միայն կարողացա պոկել այդ մեծ լռությունից, բայց նա՝ բոլոր-բովանդակ մնաց համր ու անխոս իմ մեջ. արդյոք կարո՞ղ եմ հոգուս բոլոր արևները արտաշխարհ հանել, մեծ լռությանը լեզու տալ, և արդյոք ամբոխը պիտի հասկանա՞…»։

Երկրորդը արվեստագետը գիտակցում է, որ իր ստեղծագործությունը միայն փոքր մասն է իր հոգու գեղեցկության, ու մնում է մտահոգ, որ ամբոխը չի կարող լիովին հասկանալ նրա արվեստի խորությունը։

3.Ինչո՞ւ երկրորդ քանդակագործը, տեսնելով ամբոխի հիացմունքը, ցանկացավ փշրել իր ստեղծագործությունը։ Ի՞նչ ներքին պայքար էր տեղի ունենում նրա մեջ։

Երկրորդ քանդակագործը տեսնելով, որ մարդիկ իր քանդակը սիրում են, ուզում էր այն փշրել, որովհետև նա մտածում էր, որ այն լիովին չի ցույց տալիս իր հոգու գեղեցկությունը։

4. Արդյոք առաջին քանդակագործը իրականում ավելի մոտ էր գեղեցկությանը, թե երկրորդը, որ տառապում էր գիշեր ու ցերեկ։ Իսկ ո՞րն է ավելի մոտ քո պատկերացրած արվեստագետին։

Առաջին քանդակագործը, որը աշխատում էր գիշեր ու ցերեկ, տառապում էր և կենտրոնացած էր, իր ստեղծագործության մեջ փորձում էր փոխանցել իր հոգու ամբողջ գեղեցկությունը։ Այդ իմաստով նա ավելի մոտ էր կատարյալ գեղեցկությանը, որովհետև նրա արվեստը վեր էր գալիս ներքին, խորը զգացմունքներից, ոչ միայն տեսողական հիացմունքից։

Երկրորդը ստեղծում էր ուրախությամբ, խաղով, և նրա քանդակը գեղեցիկ էր ու հաճելի, բայց նա մի փոքր պակաս խորությամբ էր արտահայտում հոգու գեղեցկությունը, որովհետև մի մասը դեռ ներսում էր մնացել։

5.Ամբոխը երկրպագում է երկու արձաններին նույն կերպ. արդյոք դա նշանակում է, որ հրապարակի մարդիկ իսկապես հասկանում են գեղեցկությունը, թե պարզապես արձագանքում են երևույթին։

Ամբոխի երկրպագությունը չի նշանակում, որ մարդիկ իսկապես հասկանում են գեղեցկությունը։ Նրանք գնահատում են այն, ինչ տեսնում են՝ գեղեցիկ ու տպավորիչ է արտաքինից։

6.Երկրորդ քանդակագործի խոսքը՝ «նա կատարյալը չէ, նա ես չեմ» ինչպե՞ս ես մեկնաբանում։

Այն նշանակում է, որ նա զգում է իր ստեղծագործության սահմանափակությունը։ Քանդակը գեղեցիկ է, բայց չի արտահայտում նրա ամբողջ հոգին և ներաշխարհը։ Նա կարծում է, որ իր իսկ ստեղծագործությունը դեռ բավարար չէ իր գաղափարի, իր ամբողջականությունը փոխանցելու համար։

7.Քո կարծիքով, կարողանո՞ւմ էր առաջին քանդակագործը իսկապես մեկ առ մի արտահայտել իր փափագած գեղեցկությունը, թե՞ նա պարզապես ավելի բավարարված էր։

Իմ կարծիքով, առաջին քանդակագործը շատ մոտ էր իր փափագած գեղեցկությանը, բայց երբեք լիովին չէր արտահայտել այն։ Նա մշտապես զգում էր, որ իր ստեղծածը միայն փոքր մասն է իր հոգու գեղեցկության։

8. Արդյոք այս միտքը համապատասխանում է ստեղծագործությանը՝ Արվեստի ընկալումը միշտ չէ, որ համընկնում է ստեղծողի ներքին ճշմարտության հետ։

Այո, քանի որ յուրաքանչյուր մարդ արվեստը տեսնում է իր ձևով։

Երջանկությունը գալիս է այն ժամանակ, երբ դու ինչ-որ բան սկսում ես սիրել ու գնահատել։ Երջանկությունը չեն փնտրում հեռուներում, այլ փորձում են այն հասկանալ իրենց ներսում։ Շատ մարդիկ սխալմամբ կարծում են, որ երջանկությունը կապված է մեծ հաջողությունների, հարստության կամ ուրիշների կարծիքների հետ, բայց իրականում այն ավելի մոտ է, քան թվում է։

Մարդիկ հաճախ մոլորվում են իրենց ցանկությունների մեջ և չեն նկատում փոքր ուրախությունները՝ հարազատների ժպիտը, ընկերների աջակցությունը, իրենց սիրած զբաղմունքը կամ խաղաղ մի պահը սեփական մտքերի հետ։ Երբ մենք սկսում ենք գնահատել այդ ամենը, հասկանում ենք, որ երջանկությունը թաքնված է հենց մեր առօրյայի պարզ ու անկեղծ պահերի մեջ։

Երջանկությունը գալիս է այն ժամանակ, երբ մարդը ընդունում է իրեն, չի համեմատում իր կյանքը ուրիշների կյանքի հետ և ապրում է շնորհակալությամբ։ Երբ մենք դադարում ենք անընդհատ փնտրել ինչ-որ «կատարյալ» բան, սկսում ենք տեսնել այն երջանկությունը, որը միշտ մեզ հետ էր։ Այսպես էլ մարդը կամաց-կամաց հասկանում է, որ երջանկությունը ոչ թե նպատակ է, այլ ապրելու ձև։

1. Напиши словосочетания по образцу:

свеча из воска- восковая свеча

настойка из трав — травяная настойка

раскаты грома — громовые раскаты

опушка леса — лесная опушка

лес из сосен — сосновый лес

варенье из вишни — вишнёвое варенье

2. Выпиши слова в два столбика: в первый столбик слова с проверяемыми гласными в корне слова, во второй — слова с непроверяемыми гласными.

Болото, садовник, зимовать, левша, квартира , зайчонок, повар, орех, лесник, пятерка,грибник, солома.

проверяемыми гласными — зимовать, садовник, левша, зайчонок, лесник, пятерка, грибник

непроверяемыми гласными — болото, садовник, квартира, повар, орех, солома

3. Из слов в скобках выбери одно или два проверочных слова.

Сосна — ( сосновый, сосенка, сосны)

широкий — ( ширина, ширь, шире)

звезда — ( звездочет, звездочка, звезды )

холода -(холодильник, холодный, холод)

голова — ( головы, головушка )

4. Вставь нужную букву и рядом напиши проверочное слово.

кормушка — (о,а ) — корм

тепло (е, и ) — теплый

деревья ( и, е ) — дерево

сторожить ( а, о) — сторож

морской (а,о) — море

шерстяной (е, и) — шерсть

жемчужный (и,е) — жемчуг

утащить (о,а) — тащить

5. Напиши проверочные слова.

село —сельское

стена- стены

волчонок —волк

ленивый —лень

скрипучий —скрип

удивительный —диво

лепить —леп

дрова — дров

страна — страны

деревья — дерево

веселый — весело

менять- обмен

6.Вставьте пропущенные буквы.

ЛЕС

В лесу живет рыжая лиса. Лисий дом — нора. У норы играют веселые лисята. Лисица учит их лисьим повадкам.

7. Вставьте пропущенные буквы.

Корова, газета, скворец, молоко, корабль, деревня, вокзал, мороз, капуста, ракета, медведь, костер, ребята, малина, пальто, командир, посуда, картина, погода, ребята, билет, пятёрка.

8.Подбери проверочные слова.

Берега — берег

голодание — голод

города — город

голосок — голос

сторожка — сторож

холода — холод

сторона — стороны

зеленый — зелень

вечереет — вечер

лепетать — лепет

страна — страны

кривой — криво

скрипучий — скрип

столовая — стол

тяжелый — тяжесть

цветной — цвет

холодный — холод

мясной — мясо

небесный — небо

9. Вставь пропущенные буквы.

А-О

вода

трава

гроза

дворы

врачи

глаза

слоны

зонты

Е -И

деньки

деревья

мечи

грибы

следы

птинец

снежинка

листок

Е- И-Я

ряды

цветы

ме/ячи

лeдяной

низина

нарядились

одиночество

читатель

писатель

сбегают

синеет

10. Диктант (исправить ошибки)

Зимой

 Спит  под  снегом  весь  мир  ростений.  Спят  в  зимле  карешки  трав и  палевых  цветов.  Спят  на  дне  рек,  озёр  водоросли,  тростники  и камыши. Спят  белоствольные  бирёзки,  беспокойные  осины,  могучие  дубы.

  Зилёное  царство  заслужило  этот  отдых.  Оно  работало  на  лугах  и  дало  нам  трову,  которую  мы  скосили  на  душистое  сено.  Работало  на  нивах  и  дало  нам  рожь  и  пшиницу,  которую  мы  сжали  на  хлеб.  Дало  нам  овощи  и  сочные  фрукты.

  Кусты  и  деревья  приготовили  себе  всё  для  висеннего  пробуждения  и  погрузились  в  долгий  зимний  сон.  На   их   ветках  уже  с  осени  мы  находим  почки.

—

Спит под снегом весь мир растений. Спят в земле корешки трав и полевых цветов. Спят на дне рек, озёр водоросли, тростники и камыши. Спят белоствольные берёзки, беспокойные осины, могучие дубы.

Зелёное царство заслужило этот отдых. Оно работало на лугах и дало нам траву, которую мы скосили на душистое сено. Работало на нивах и дало нам рожь и пшеницу, которую мы сжали на хлеб. Дало нам овощи и сочные фрукты.

Кусты и деревья приготовили себе всё для весеннего пробуждения и погрузились в долгий зимний сон. На их ветках уже с осени мы находим почки.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Ծերունի մի դերվիշ՝ ճակատն արևառ, եկավ եգիպտական անապատը, որ մեծ Սֆինքսից հարցումներ անե՝ երջանկության խորհուրդը իմանալու համար:

Անապատի դեղին լռության մեջ բազմել էր հինավուրց Սֆինքսը՝ անդորր ու աներեր. նրա անթարթ աչքերը ժամանակի խորքերից նայում էին խորհրդավոր հեռուները:

Եկավ դերվիշը, արձանացավ Սֆինքսի առջև, եղեգնի երկարուն ցուպը

խրեց այրվող ավազի մեջ. խոհուն աչքերը մռայլ ճակատի տակից հառեց

նրա աչքերին ու ասաց.

-Եկել եմ մոտդ համայն աշխարհի բոլոր ծայրերից. բոլոր ծայրերից հարցումն եմ արել իմանալու թե՝ ի՞նչ է երջանկությունը, ո՞րն է նրա իմաստը… Եվ մնացել եմ անպատասխան:

Գալիս եմ այժմ նվիրական Սինայի ժայռեղեն գագաթից, ուր Մովսեսը

պատգամներ առավ, հարցումն եմ արել անխոս բարձունքից… Եվ մնացել եմ

անպատասխան:

Քայլել եմ Նեղոսն ի վեր, տատասկները խոցել են սրունքներս և արևը կիզել է ալեհեր ճակատս. և հասել եմ քո դռանը: Ա՛րդ, բա՜ց քո շրթունքը՝ հավիտյան գոցված աշխարհի համար, և քո իմաստուն, քո անվրդով աչքերով, ինչ որ տեսել եմ դարերի շեղջում, ասա՛, հայտնի՛ր, հարցնում եմ՝ ի՞նչ է մարդկային կյանքի երջանկությունը:

Մարդս խանձուրներից մինչև գերեզման անպարտելի հույսերով ձգտում է երջանկության, սակայն առանց իմանալու՝ թե ի՞նչ է այն: Ասա՛, հայտնի՛ր ինձ, և ես կմտնեմ խրճիթից խրճիթ, ապարանքից ապարանք. և հարավին, նույնպես հյուսիսին, և արևելքին, նույնպես արևմուտքին բարձրաբարբառ կպատգամեմ քո հայտնությունը երջանկության իմաստի մասին…

Եվ լռությունը մեծ անապատի՝ ծերուկ դերվիշի հարցումից հետո նորից ծանրացավ, և հինավուրց Սֆինքսը նորից նայում էր անթարթ՝ անեզր հեռուն: Անցան օրեր, անցան գիշերներ, և դերվիշը, անքուն ու կանգուն, արձանացած նրա առջև, ակնապիշ սպասում էր պատասխանի, և պատասխան չկար:

Եվ երբ անցան օրեր ու գիշերներ, դերվիշը դարձյալ հարցում արավ, և նորից լռությունը մեծ անապատի ծերուկ դերվիշի հարցումից հետո թանձրացավ ու ծանրացավ:

Ճերմակ ալիքները բարկ հովին տված՝ նորից հարցում արավ դերվիշը, և նրա աղաչող ձայնը հնչում էր ամբողջ մարդկության հոգու խորքերից: Եվ երբ լռեց դերվիշը, Սֆինքսը աչքերը բևեռեց դերվիշի աչքերին, և ահա՛ շարժվեցին նրա հավերժալուռ շրթունքները, և անապատի ձայնով պատասխանեց նա.

«Ո՛վ մարդ, արյունի ծնունդ և կրքի ծարավ: Երջանկության իմաստը դու անկարող ես ըմբռնել, քո զգացող գոյությունը չարժե իր ձգտումին, և ո՛չ մի նպատակ չարժե, որ նրան ըղձաս:

Սակայն ես ասում եմ քեզ և հավիտյան լռում, գնա՛, և այսուհետ մի՛ վրդովիր իմ երջանկավետ անդորրը:

Գնա՛ և պատգամիր աշխարհին հանուր՝ հարավին, նույնպես հյուսիսին, արևելքին, նո՛ւյնպես արևմուտքին՝ երջանկության իմաստը – չպետք է զգալ, չպետք է խորհել, չպետք է կամենալ, այլ միայն քարանա՜լ, քարանա՜լ, քարանա՜լ…»:

Եվ նորից քարացան հինավուրց Սֆինքսի շրթունքները, և նա՝ հավերժորեն անխռով և անվրդով սևեռեց իր անքթիթ աչքերը դեպի անծայրածիր հեռուները, և նորից խորասուզվեց ծով-հանգստի մեջ:

Եվ անապատի անհուն լռությունը թանձրացավ ու ծանրացավ նորից…

Հեղինակ՝ Իսահակյան

Առաջադրանքներ

1. Բացատրի՛ր բառեը, կարող ես օգտվել էլ. բառարանից: 

Դերվիշ — հրաշագործ

բազմել — նստել

աներեր — աներկյուղ

ցուպը — ձեռնափայտ

տատասկներ — փշոտ խոտ

կիզել — այրել

գոցել — փակել

խանձարուր — բարուր

բարձրաբարբառ — բարձրաձայն

ակնապիշ — ուշադիր

բարկ — ուժեղ արև

ըղձալ — ցանկանալ

անքթիթ — անթարթ

2. Առանձնացրո՛ւ բառեր, արտահայտություններ, որոնք անհասկանալի են,  բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։ 

3. Նշված արտահայտությունները փոխարինիր համարժեք այլ արտահայտություններով:

Ճերմակ ալիքները բարկ հովին տված՝ նորից հարցրեց դերվիշը, ևնրա աղաչող

ձայնը հնչում էր բոլոր մարդկանց սրտի խորքից: 

4. Բնութագրի՛ր և նկարագրի՛ր դերվիշին:

Դերվիշը մի ծերունի էր, հոգևոր մարդ, որը աշխարհի բոլոր կողմերով անցել էր, որպեսզի իմանար երջանկության իմաստը։ Նա շատ համբերատար և մի քիչ տխուր մարդ էր:

5. Նորից կարդա՛ Սֆինքսի պատասխանը և գրավոր բացատրի՛, թե ինչ էր ուզում ասել:

Սֆինքսը ուզում էր ասել, որ մարդը երբեմն չի կարող հասկանալ երջանկությունը, քանի որ ինքն է այն բարդացնում։ Մարդիկ միշտ մտածում այնպիսի բաներ, որոնք իրենց հեռացնում են իրական երջանկությունից։

Սֆինքսի խոսքերը ցույց են տալիս, որ երբեմն երջանկությունը գալիս է հանգստության մեջ:

6. Ի՞նչ է երջանկությունը : Ներկայացրո՛ւ մտքերդ: 

Երջանկությունը ընդհանրապես տարբեր է լինում մարդկանց համար։ Ամեն մարդու համար երջանկությունը այն է, ինչ նա սիրում և գնահատում է։ Ոմանց համար երջանկությունը իրենց ընտանիքն է կամ հարազատների սերը, իսկ ուրիշների համար՝ իրենց սիրելի գործով զբաղվելը։ Որոշ մարդիկ երջանկություն են գտնում խաղաղության մեջ, ուրիշները՝ ճանապարհորդությունների կամ ընկերների հետ անցկացրած ժամանակի մեջ։ Ի վերջո, երջանկությունը յուրաքանչյուրի սրտում է, և ամեն մարդ այն գտնում է իր ձևով։

7. Տեքստից դուրս գրի՛ր հոգնակի թվով գործածված երեք բառ: 

տատասկներ, օրեր, գիշերներ, հույսեր:

8. Տեքստից դուրս գրի՛ր քեզ դուր եկած նկարագրությունը: 

Անապատի դեղին լռության մեջ բազմել էր հինավուրց Սֆինքսը՝ անդորր ու աներեր. նրա անթարթ աչքերը ժամանակի խորքերից նայում էին խորհրդավոր հեռուները:

Շարադրություն

Երջանկության փնտրտուքը և մարդկային մոլորությունը

x0 = -b/2a

yo = -D/4a

ա) x0 = 5/2 = 2.5 | yo = -13/4 = -3.25

(2.5, -3.25)

բ) x0 = -6/2 = -3 | y0 = -24/4 = -6

(-3, -6)

գ) x0 = 10/-4 = -2.5 | yo = 108/-8 = -13.5

(-2.5, 13.5)

դ) x0 = -12/-6 = 2 | yo = -84/-12 = 7

(2, 7)

ե) xo = 4/(2 x 2/3) = 4 x 3/4 = 3 | yo = 0/4 x 2/3 = 0

(3, 0)

զ) xo = 4√6/2 = 2√6 = 5 | yo = -48/4 = -12

(5, -12)

ա) D = 16 + 4 = 20 = (2√5)²

x1 = -4.2

x2 = 0.2

Oy = (0, 1)

Ox = (-4.2, 0) (0.2, 0)

xo = -2

yo = 5

(-2, 5)

բ) D = 16 — 28 = -12

Oy = (0, -7) Ox = չի հատվում

xo = -4/-2 = 2 | yo = 12/-4 = -3

(2, -3)

գ) D = 81 — 60 = 21 = √21²

x1 = 0.7 | x2 = 2.3

Oy = (0, -5) | Ox = (0.7, 0) (2,3, 0)

xo = 1.5 | yo = 1.75

(1.5, 1.75)

դ) D = 324 + 576 = 900 = 30²

x1 = -4 | x2 = 1

Oy = (0, 24) Ox = (-4, 0) (1, 0)

xo = -1.5 | yo = 37.5

(-1.5, 37.5)

ե) D = 704 = 26²

x1 = -6.25 | x2 = 0.25

Oy = (0, 8) | Ox = (-6.25 , o), (0.25, 0)

xo = -3 | yo = 44

զ) D = 1100 = 33²

x1 = -1.3

x2 = 5.3

Oy = (0, 35) | Ox = (-1.3, 0) (5.3, 0)

xo = 2 | yo = 55

(2, 55)

ա) 2f(x) = 2(x — 1)² + 6

(1, 6)

բ) -3f(x) = -3(x — 1)² — 9

(1, -9)

g(x) xo = -5b/2a = 5 x 3 = 15

g(x) yo = -2.2 x 25 = — 55

(15, -55)

f(x) xo = -b/2a = -4

g(x) xo = — 2b/4 x 2a = -1/2 x (-4) = 2

f(x) yo = -D/4a = — (b² — 4ac)/4a = 1

g(x) yo = — (4b² — 16ac)/16a = — (4(b² — 4ac)/4 x 4a = 1

(2, 1)

Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել դասագիրքը:

Հայաստանի Հանրապետության պետական համակարգը և խորհրդանիշները/պատմել էջ 48-51/

ԱՆՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Բացատրի՛ր և բնութագրի՛ր
Ա. Ահարոնյան – Պետական գործիչ, մասնակցել է Հայաստանի անկախության հռչակմանը։

Ա. Մանուկյան – Հայաստանի առաջին Հանրապետության հիմնադիրներից մեկը, կազմակերպել է պետական կառավարման համակարգը։

Ս. Շահումյան – Բոլշևիկ գործիչ, չէր աջակցում հայկական կառավարության աշխատանքներին։

Դ. Բեկ-Փիրումյան – Հայոց բանակի հրամանատար, մասնակցել է Սարդարապատի ճակատամարտին։

Դրո – Հայ ռազմական գործիչ և ֆեդայի, ղեկավարել է զորքերը պատերազմի ժամանակ։

Մ. Սիլիկյան – Առանձին հայկական դիվիզիայի հրամանատար 1918 թ. և Սարդարապատի հերոս։

Ա. Բեյ-Մամիկոնյան – Հայ զինվորական, կարևոր դեր է ունեցել բանակի կազմակերպման գործում։

Անդրկովկասյան Սեյմ – 1918 թ. երեք երկրների համատեղ խորհրդարանական մարմին, որը ցրվեց անկախացումից հետո։

Թ. Նազարբեկյան – ՀՀ գլխավոր հրամանատար, ղեկավարել է բանակի ընդլայնումը և ուժեղացումը։

Հ. Քաջազնունի – ՀՀ առաջին վարչապետը, ղեկավարել է նորաստեղծ կառավարությունը։

Ն. Աղբալան – Պետական գործիչ, մեծ դեր է ունեցել կրթության և մշակույթի ոլորտում։

Ա. Խատիսյան – ՀՀ վարչապետներից մեկը, ներկայացրել է Հայաստանը միջազգային հարթակներում։

ՀԻՄՆԱԿԱՆ
ԳԱՂԱՓԱՐՆԵՐ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Նկարագրի՛ր ՀՀ կառավարման համակարգը, բանակն ու խորհրդանիշները: Հաջորդականությամբ թվարկի՛ր ՀՀ վարչապետերի անունները:

Հայաստանի Հանրապետությունում իշխանությունը բաժանված էր երեք մասի․ կառավարություն, խորհրդարան և դատարաններ։ Կառավարությունը ղեկավարում էր վարչապետը, խորհրդարանը ընդունում էր օրենքներ և հսկում կառավարության աշխատանքը, իսկ դատարանները ապահովում էին արդարություն։ Հայկական բանակը կազմվեց Առանձին հայկական կորպուսից, և արդեն 1920 թ․ բանակում կար մինչև 40,000 զինվոր, բանակում ունեին օդանավեր, զրահագնացքներ և հրամանատար՝ Թ. Նազարբեկյանը։ Պետական խորհրդանիշներն էին եռագույն դրոշը, օրհներգը «Մեր Հայրենիք» և զինանշանը։ ՀՀ վարչապետերն էին՝ Հովհաննես Քաջազնունի, Ալեքսանդր Խատիսյան, Համազասպ Օհանջանյան, Սիմոն Վրացյան։

բ. Բացատրի՛ր։ Քանի՞ խորհրդարան է գումարվել ՀՀ-ում,
ի՞նչպես են դրանք ձևավորվել:

Հայաստանում եղել են երկու խորհրդարան։ Առաջինն ստեղծվել է Հայոց ազգային խորհրդի հիման վրա, և այնտեղ մտել են կուսակցությունների ու ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներ։ Երկրորդը կազմվել է ընտրություններով, որտեղ քվեարկել են 20 տարին լրացած բոլոր քաղաքացիները, ընտրությունները եղել են ազատ, հավասար և գաղտնի։

գ. Վերլուծի՛ր։ Ի՞նչ գործառույթներ են իրականացրել ՀՀ
կառավարությունը, խորհրդարանը և դատարանները

Կառավարությունը ղեկավարում էր երկիրը, կազմել է օրենքներ, բյուջե և ղեկավարել բանակը։ Խորհրդարանը ընդունում էր օրենքներ, հաստատում կառավարության կազմը և հսկում նրա աշխատանքը։ Դատարանները ապահովում էին արդարություն և պաշտպանել մարդկանց իրավունքները։

ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ
ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
1. Ընդհանրացրո՛ւ։ Համեմատի՛ր Հայաստանի առաջին
և ներկայիս հանրապետությունների կառավարման
համակարգերը:

Հայաստանի առաջին Հանրապետությունն ուներ երեք իշխանություն՝ կառավարություն, խորհրդարան և դատարաններ, ինչպես հիմա էլ մեր երկրում է։ Առաջին հանրապետությունում վարչապետը գլխավորում էր կառավարությունը, խորհրդարանը ընդունում էր օրենքներ, իսկ դատարանները վերահսկում էին արդարությունը։ Ներկայիս Հայաստանում նույնպես իշխանությունը բաժանված է նույն երեք մասերին, բայց այժմ պետական կառույցներն ավելի ուժեղ և կայուն են, օրենքները լավ մշակված են, և բանակը հագեցած է ժամանակակից զինտեխնիկայով։

2. Գնահատի՛ր։ Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ ՀՀ պետական կառավարման համակարգն ու բանակը
հայոց պետականության շարունակականությունը
ապահովելու գործում:

Առաջին Հանրապետության պետական կառավարման համակարգը և բանակը շատ կարևոր էին, որովհետև նրանք պահպանեցին հայ ժողովրդի կյանքը դժվար տարիներին։ Կառավարությունն ու բանակը ապահովեցին կարգ ու կանոն և պաշտպանություն, ուստի հայկական պետությունը կարողացավ գոյատևել։ Այդ ժամանակ ստեղծված ավանդույթներն ու փորձը օգնեցին հետագայում 1991 թ․ նորից ստեղծել անկախ Հայաստան։

3. Մեկնաբանի՛ր։ Ինչո՞վ է առանձնանում Արամ Մանուկյանի գործունեությունը և ինչու՞ են նրան համարում Հայաստանի առաջին Հանրապետության հիմնադիր։

Արամ Մանուկյանը առանձնանում է նրանով, որ ամենադժվար ու վտանգավոր ժամանակներում կազմակերպեց կառավարության աշխատանքը, պահպանեց կարգ ու կանոն, ղեկավարեց բանակի ու քաղաքի պաշտպանությունը և ստեղծեց պետական մարմինները։ Իր վճռական ու խիզախ գործով նա դարձավ Հայաստանի առաջին Հանրապետության իրական հիմնադիր, որովհետև առանց նրա պետությունը դժվար թե ստեղծվեր։

Առաջադրանք 2

Հանրապետության  հասարակական-քաղաքական կյանքը: Բոլշևիկների պետական հեղաշրջման փորձը: Թուրք-թաթարների ապակայունացնող դերի հաղթահարումը/ պատմել էջ 52-53/

Պատասխանել հարցերին

ԱՆՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Բացատրի՛ր և բնութագրի՛ր

ՀՅԴ – ամենազբաղված կուսակցությունը, ղեկավարում էր Հայաստանը։

ՀԺԿ – ազատական կուսակցություն, փորձում էր նույնպես իշխանություն ստանալ։

Պողոս Նուբար – արևմտահայ գործիչ, ազդում էր Ռամկավարների վրա։

Բոլշևիկ – դեմ էին անկախ Հայաստանին, ուզում էին միացնել Ռուսաստանին։

Մենշևիկ – սոցիալ-դեմոկրատ կուսակցություն, թույլ ազդեցություն Հայաստանում։

Արմենկոմ – հայ բոլշևիկների ղեկավար մարմինը, ծրագիր էր իշխանություն վերցնել։

Խռովություն – ապստամբություն կամ անկարգություն երկրում։

Սեպուհ – զորավար, ճնշեց բոլշևիկների խռովությունը, պաշտպանեց երկիրը։

ՀԻՄՆԱԿԱՆ
ԳԱՂԱՓԱՐՆԵՐ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Մատնանշի՛ր, թե ՀՀ-ում գործող կուսակցություններից որոնք էին պաշտպանում անկախ պետականության գաղափարը, իսկ եղածներից ո՞րն էր հատկապես բռնել կտրուկ հակապետական դիրք և ձգտում էր ամեն կերպ Հայաստանը
կրկին կցել Ռուսաստանին: Ի՞նչ ընթացք ունեցան
թաթարական և բոլշևիկ­յան խռովությունները:

Հայաստանում անկախ պետականությունը պաշտպանող կուսակցություններ էին ՀՅԴ-ն և ՀԺԿ-ն, որոնք ուզում էին, որ երկիրը լինի ազատ ու անվտանգ։ Բոլշևիկները, ընդհակառակը, ցանկանում էին Հայաստանը դարձնել Ռուսաստանի մաս և դեմ էին անկախությանը։ 1920 թ. մայիսին բոլշևիկները փորձեցին հեղաշրջում անել, բայց Սեպուհի գլխավորած զորքերը ճնշեցին խռովությունը։ Թաթարական խռովությունները, որոնք տեղի ունեին Նախիջևան, Զանգեզուր, Կարս և Սուրմալու շրջաններում, նույնպես մարվեցին կառավարության վճռական քայլերի շնորհիվ, և նրանց ազգային ու կրոնական իրավունքները պահպանվեցին։

բ. Բացատրի՛ր։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված ՀՅԴ առաջատար դիրքը ՀՀ հասարակական-քաղաքական
կյանքում:

ՀՅԴ-ն առաջատար դիրքում էր, որովհետև կուսակցությունը շատ կազմակերպված էր, մեծ աջակցություն ուներ ժողովրդի շրջանում և գիտեր, թե ինչպես կառավարել երկիրը և պաշտպանել Հայաստանի անկախությունը։

գ. Վերլուծի՛ր։ Ովքե՞ր էին կովկասյան թաթարները և
ի՛նչ նպատակներ էին հետապնդում Հայաստանում։

Կովկասյան թաթարները, հիմնականում ադրբեջանցիներ, ապրում էին Հայաստանի որոշ շրջաններում և չէին ցանկանում տեսնել անկախ Հայաստանի ստեղծումը։ Նրանք Ադրբեջանի աջակցությամբ խռովություններ էին կազմակերպում, փակվում էին կարևոր ճանապարհները և փորձում էին ներսից թուլացնել պետությունը։

ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ
ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ի՞նչ դեր ունեին Թուրքիան և Ադրբեջանը թաթարական խռովությունների
կազմակերպման գործում:

Թաթարական խռովությունների կազմակերպման գործում մեծ դեր ունեցան Թուրքիան և Ադրբեջանը։ Ադրբեջանը ֆինանսական աջակցություն էր տալիս թաթարներին, իսկ Թուրքիան և տեղում թողնված սպաները նրանց ուղղորդում էին՝ Հայաստանում անկարգություններ անել, փակել ճանապարհները և թուլացնել հայկական պետությունը։

2. Ընդհանրացո՛ւ։ Թվարկի՛ր և պարզաբանի՛ր ՀՀ հասարակական-քաղաքական կյանքի հիմնական
մարտահրավերներն ու սպառնալիքները:

ՀՀ հասարակական-քաղաքական կյանքի հիմնական մարտահրավերներն ու սպառնալիքները էին՝ Բոլշևիկների ճնշումը, որոնք փորձում էին Հայաստանին միացնել Խորհրդային Ռուսաստանին, Թաթարական խռովությունները, որոնք խանգարում էին երկրի անվտանգությանը, Տարբեր քաղաքական ուժերի անհավասար զարգացումը, երբ ՀՅԴ-ն ուժեղ էր, իսկ մյուսները՝ թույլ կամ ազդեցության տակ։

3. Գնահատի՛ր: Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ 1920 թ.
մայիսին բոլշևիկների կազմակերպած պետական
հեղաշրջման փորձը ՀՀ հասարակական-քաղաքական կյանքում:

1920 թ. մայիսին բոլշևիկների կազմակերպած պետական հեղաշրջման փորձը ցույց տվեց, որ Հայաստանի անկախությունը վտանգի տակ է։ Չնայած խռովությունը ճնշվեց Սեպուհի գլխավորած զորքերի կողմից, այն բացասական ազդեցություն թողեց հասարակության վրա և ստիպեց կառավարությանը ավելի ուժեղ պաշտպանել պետությունը, բարելավել անվտանգության միջոցները և միավորվել արտաքին ու ներքին վտանգների դեմ։