Կանցնեն օրերը բոլոր Եվ տրտմորեն խոնարհ, գոհ, — Այն Կայանը հեռավոր Կհասնենք մի երեկո:
Եվ ցուրտ հովը, որպես քույր, Կարոտակեզ ու գթոտ, Կհամբուրե սիրալիր Մեր աչքերը արցունքոտ:
Եվ զանգերը կարկաչուն. Հորիզոնից հորիզոն, Տրտո՛ւմ կօրհնեն մեր վերջին Հրաժեշտի երեկոն…
Բանաստեղծությունը ասում է, որ կյանքը անցնում է, և մի օր մենք բոլորս կհասնենք մեր կյանքի վերջնական պահին։ Երբ դա լինի, սառն հովը մեղմորեն շոյելու է մեզ, իսկ զանգերը կհնչեն՝ ի նշան հրաժեշտի։
———
Ես իմ անուշ Հայաստանի
Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բարն եմ սիրում, Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում, Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման, Ու նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պա՛րն եմ սիրում։
Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսե, Արևն ամռան ու ձմեռվա վիշապաձայն բուքը վսեմ, Մթում կորած խրճիթների անհյուրընկալ պատերը սև, Ու հնամյա քաղաքների հազարամյա քա՛րն եմ սիրում։
Ո՛ւր էլ լինեմ — չե՛մ մոռանա ես ողբաձայն երգերը մեր, Չե՜մ մոռանա աղոթք դարձած երկաթագիր գրքերը մեր, Ինչքան էլ սո՜ւր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր — Էլի՛ ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան — յա՛րն եմ սիրում։
Իմ կարոտած սրտի համար ո՛չ մի ուրիշ հեքիաթ չկա․ Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա․ Աշխա՛րհ անցի՛ր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա․ Ինչպես անհաս փառքի ճամփա՝ ես իմ Մասիս սա՛րն եմ սիրում։
Այն բանաստեղծությունը հայրենիքի սիրո և նրա գեղեցկության արտահայտության փայլուն օրինակ է: Չարենցը այս բանաստեղծությունով ցույց է տալիս, թե ինչքան շատ է սիրում իր արյունաքամ և արնավառ հայրենիքը:
Ինչպես յուրաքնչյուր դեռատի աղջնակ, ես էլ ունեմ հեքիաթային ու դժվար իրագործելի երազանքներ: Ես արդեն իսկ հասկանում եմ, թե ինչ դժվարությունների միջով պիտի անցնեմ, դրանք իրագործելու համար: Բայց ես համառ և ինքնավստան աղջիկ եմ, և կարծում եմ, որ դժվարությունները ավելի ինձ ուժ կտան և ես ամպայման կանցնեմ այդ ճանապարհը, կհասնեմ իմ բաղձալի երազների իրականացմանը: Նույնը մաղթում եմ իմ հասակակիցներին, քանի որ հասկանում եմ, որ նրանք էլ ունեն ոգեշնչման կարիք:
Упражнение1. Прочитайте текст и определите границы предложений, расставляя знаки препинания.
Наступили холода от инея пожелтели березки и покраснели осины вода в реке потемнела холодный осенний ветер обрывал сухие листья и уносил их небо часто покрывалось тяжелыми осенними облаками моросил мелкий дождь осталась на реке Серая Шейка это была молодая уточка у нее было сломано крыло лебеди гуси и утки начали готовиться к отлету Серая Шейка не могла лететь со стаей она осталась на реке одна и долго провожала глазами улетавшую стаю сначала все летели одной кучей , а потом вытянулись в правильный треугольник и скрылись.
Наступили холода, от инея пожелтели березки и покраснели осины. Вода в реке потемнела, холодный осенний ветер обрывал сухие листья и уносил их. Небо часто покрывалось тяжелыми осенними облаками, моросил мелкий дождь. Осталась на реке Серая Шейка — это была молодая уточка, у нее было сломано крыло. Лебеди, гуси и утки начали готовиться к отлету. Серая Шейка не могла лететь со стаей, она осталась на реке одна и долго провожала глазами улетавшую стаю. Сначала все летели одной кучей, а потом вытянулись в правильный треугольник и скрылись.
Упражнение2. Спишите предложения , вставляя пропущенные буквы.
Мы шли по неш…рокой тр…пе. Узен…кая д…р…жка б…жала между белыми ств…лами б…резок. Вскоре я усл…хал таинственный плеск в…ды. Р…ка протекала по дну ущелья. У самой р…ки росли пл…кучие ивы. Они скл…нили свои ги…киеветки к самой в…де. У берега р…сли з…л…тые кувшинки. На теплом камне грелась дли…охвостая ящерица. Все дышало со…нцем, т…плом , счаст…ем.
Мы шли по неширокой тропе. Узенькая дорожка бегала между белыми стволами березок. Вскоре я услышал таинственный плеск воды. Река протекала по дну ущелья. У самой реки росли плетущие ивы. Они склонили свои гибкие веточки к самой воде. У берега росли золотые кувшинки. На теплом камне грелась длиннохвостая ящерица. Все дышало солнцем, теплом, счастьем.
Упражнение3.Спишите предложения , вставляя пропущенные буквы
Зимний день Ст ..( а о) ит чудесный зимн ..( и е) й день. Над нами ясное г ..( а о) лубое небо. Всё вокру ..( к г) п ..( о а) крыто пуш .. (ыи) стым снежным к ..( а о) вром. Яркий свет слеп .. (е и) т гл ..( о а) за. Мы в ..( ь ъ) ех ..( а о) ли в лес. Д .. (и е) ревья ст ..( о а) ят словно в сказк .. (е и) . На ств .. (а о) ле высок ..( а о)й с .. (а о)сны мы з .. (о а) метили пёстр .. (а о) .. (г в)о дятла. Он ловк ..( о а) д .. (о а) лбит ш ..( и ы) шку. С .. е и) нички и в .. (а о) робьи дружно п .. (о а) дбирают с .. (а о) сновые с .. (и е)мена. Рыжая белка быстр .. (о а) м .. (е и)лькнула среди д ..( е и) рев .. ь? ев. Под с ..( а о) сной в .. (е и) дны сл .. и е) ды. Это за .. (я е) ц- б .. (и е) ляк проб .. (и е) жал по нетронутому сн ..( е и) гу. Х ..( а о)р .. (а о) шо в л ..( е и) су! Ле .. (х г) ко дышать свежи м м .. (о а) розным воздух .. (а о) м.
———
Зимний день. Стоит чудесный зимний день. Над нами ясное голубое небо. Всё вокруг как покрыто пушистым снежным ковром. Яркий свет слепит глаза. Мы въехали в лес. Древья стоят словно в сказке. На стволе высокой сосны мы заметили пёстрого дятла. Он ловко долбит шишку. Синички и воробьи дружно подбирают сосновые семена. Рыжая белка быстро мелькнула среди деревьев. Под сосной видны следы. Это зайчий беляк пробежал по нетронутому снегу. Хоровод в лесу! Легко дышать свежим морозным воздухом.
ЛЕГЕНДА – художественное произведение, иногда в форме фантастической сказки, в основе которой лежит историческое событие или происшествие, имевшее место в действительности.
Ованнес Туманян
Ахтамар
(Народная легенда)
Каждой ночью к водам Вана Кто-то с берега идёт И без лодки средь тумана Смело к острову плывёт;
Он могучими плечами Рассекает лоно вод, Привлекаемый лучами, Что маяк далёкий шлёт.
Вкруг поток, шипя, крутится, За пловцом бежит вослед, Но бесстрашный не боится Ни опасностей, ни бед.
Что ему угрозы ночи, Пена, волны, ветер, мрак? Точно любящие очи, Перед ним горит маяк!
Каждой ночью искры света Манят лаской тайных чар; Каждой ночью, тьмой одета, Ждёт его к себе Тамар[].
И могучими плечами Бороздит он лоно вод, Привлекаемый лучами, Что маяк далёкий шлёт.
Он плывёт навстречу счастью, Смело борется с волной. А Тамар, объята страстью, Ждёт его во тьме ночной.
Не напрасны ожиданья… Ближе, ближе… вот и он! Миг блаженства! Миг свиданья! Сладких таинств райский сон!
Тихо. Только волны плещут, Только, полны чистых чар, Звёзды ропщут и трепещут За бесстыдную Тамар.
И опять к пучинам Вана Кто-то с берега идёт И без лодки средь тумана Вдаль от острова плывёт.
И со страхом остаётся Над водой Тамар одна, Смотрит, слушает, как бьётся Разъярённая волна.
Завтра — снова ожиданья, Так же искрится маяк, Тот же чудный миг свиданья, Те же ласки, тот же мрак.
Но разведал враг жестокий Тайну любящих сердец: Был погашен свет далёкий, Тьмой застигнут был пловец.
Растоптали люди злые Ярко блещущий костёр, Небеса молчат ночные, Тщетно света ищет взор.
Не заискрится, как прежде, Маяка привет родной, — И в обманчивой надежде Бьётся, бьётся он с волной.
Ветер шепчет непонятно, Над водой клубится пар, — И вздыхает еле внятно Слабый возглас: «Ах, Тамар!»
Звуки плача, звуки смеха… Волны ластятся к скале, И, как гаснущее эхо, «Ах, Тамар!» звучит во мгле.
На рассвете встали волны И примчали бледный труп, И застыл упрёк безмолвный: «Ах, Тамар!» средь мёртвых губ.
С той поры минули годы, Остров полон прежних чар,
Мрачно смотрит он на воды И зовётся «Ахтамар».
К. Бальмонт.
ВОПРОСЫ И ЗАДАНИЯ
1.Существует ли на самом деле остров Ахтамар? Где он находится?
Подготовьте сообщение об этом острове.
Остров Ахтамар существует на озере Ван в Турции, известен монастырем и связан с армянскими легендами.
2.С использованием интернета найдите информацию об О.Туманяне о жизни и творчестве писателя.
Ованнес Туманян был армянским писателем и поэтом, автором известных произведений, таких как «Ахтамар», вдохновленных армянской культурой и фольклором.
3.Прочитайте легенду на армянском языке и сравните с русским переводом.
В оригинале и переводе легенда передает одну и ту же атмосферу, с небольшими языковыми различиями.
4.О чем эта легенда?
Легенда о любви юноши и Тамар, где трагедия любви приводит к гибели юноши.
5. Что означал возглас юноши «Ах, Тамар»: сожаление или обвинение?
Возглас «Ах, Тамар» выражает сожаление о потерянной любви и трагической судьбе.
Տաղ անձնական Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս՝ շինված անտաշ քարով, Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով― Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով:
Անց եմ կենում, շուրջս-մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՜ր-հազա՜ր. Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար. Եվ ո՞վ կասի՝ ինչո՞ւ ես դու, և ով կասի, թե ո՞ւր հասար,― Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես՝ կարծես շինված են տապարով:
Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի. Ինչ-որ մեկի սրտում բացված- վերք է կարծես այս կյանքը մի. Եվ ո՞ւմ համար- էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:
Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի― Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜ Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի― Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…
Ու էլ ամե’ն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում. Պիտի անդարձ ես հեռանամ, պիտի գնամ՝ ա’չքս հեռուն. Թե Կարինե Քոթանճյանին տեսնեք Կարսի փողոցներում― Ասե’ք նրան՝ Չարենցն ասավ- մնաս բարո՜վ, մնաս բարո՜վ…
1. Ինչպիսին է Կարս քաղաքը, ներկայացրո՛ւ քո բառերով, բայց Չարենցի նկարագրությամբ:
Կարսը հին, բարձր ու կապույտ երկինք ունեցող այգինների մեջ թաղված գեղեցիկ քաղաք է:
2. Դուրս բեր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ:
տապար — կացին
գորշ — մուգ, անարտահայտիչ
տաղտկալի — ձանձրալի
վտարանդի — հայրենիքը թողած
ամենտի — ամենուր
3. Բացատրի՛ր այս քառատողը. Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի― Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜ Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի― Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…
Այս քառյակը ցույց տալիս, որ Չարենցը թողած աշխարհի խնդությունը ու բարիքները, սիրահարված ու նվիրված իր հայրենիքին, որոշել էր գնալ իր երազների հետևից փրկելու իր հայրենակիցների հոգիները մոռացումից:
4. Ի՞նչ տրամադրություն է արտահայտում բանաստեղծությունը:
Իմ կարծիքով տխրություն և կամք իրականացնելու երազանքները:
5. Բացատրի՛ր վերնագիրը:
Վերնագիրը ցույց է տալիս այն , որ բանաստեղծությունը իր հոգու ճիչն է:
6. Բնութագրի՛ր բանաստեղծության քնարական հերոսին։
Կարինե Քոթանճյանը իմ հասկացությամբ Չարենցի սերն է:
7. Գրի՛ր շարադրություն ,,Դեպի երկինք պիտի գնամ հին ու աստղային երազների ճանապարհով…,, վերնագրով:
Դոփո՛ւմ են, դոփո՛ւմ են, դոփո՛ւմ են ձիերը, Մթի մեջ դոփում են, խփում են պայտերը, Պայտերը խփում են, խփում են հողին․- Անծա՜յր է գիշերը, անհայտ է ուղին: Գնո՜ւմ են, գնո՜ւմ են, գնո՜ւմ են ձիերը, Մոտիկ են, հեռու են, դոփում են պայտերը, Պայտերը դոփում են քունքի՛ս մեջ հիմա․- Անհա՜յտ է աշխարհը՝ անցում է ու մահ:
ԻՄ ԽՈՍՔԵՐԸ ԿԱՐԿԱՉՈՒՄ ԵՆ ԿԱՊՈՒՅՏՈՒՄ
Իմ խոսքերը կարկաչում են կապույտում, Կարկաչում են ու կանչում են, կապույտում: Կարոտներ կան, որ անմարմին ու տրտում — Միայն շշուկ ու հնչյուն են — կապույտում: Երազներ կան, որ կարոտներ են միայն, Լո՛ւյս կարոտներ, որ կանչում են կապույտում…
Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի. Թե ուզում ես չսուզվել ճահճուտները անհունի – Պիտի աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս: Այնպե՜ս արա, որ կյանքում ո՜չ մի գանգատ չիմանաս, Խմի՜ր թախիծը հոգու, որպես հրճվանք ու գինի. Որքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի…
Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում, Ինչ որ լավ է՝ միշտ վառ կմնա. Այս արև, այս վառ աշխարհում Քանի կաս՝ վառվի՛ր ու գնա՛։ Մոխրացի՛ր արևի հրում, Արևից թող ոչինչ չմնա, — Այս արև, այս վառ աշխարհում Քանի կաս՝ վառվի՛ր ու գնա՛։
Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն, Բոլորը թափվել են փողոց. Լսո՞ւմ եք անուշ մի զնգոց — Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն: Դյութում են շրթերը վարդե, Սրտերը կրակ են ու բոց — Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն, Բոլորը թափվել են փողոց:
Կյանքը — երգի, երկնքի՜ պես անհո՜ւն, անհո՜ւն, — Կյանքը — կորած աստղերի՜ պես հազարանուն: Կյանքը — կրակ ճահիճներում՝ կա ու չկա, — Կյանքը — ճամփորդ, սպասված հյուր, որ պետք է գա: Կյանքը — երգի, երկնքի՜ պես անհո՜ւն, անհո՜ւն, — Կյանքը — կորած աստղերի՜ պես հազարանուն …
Ապրեցիր դու ըմբոստ մի դարում— և ոչինչ քեզ հար
չթվաց,
Դու տեսար մոտիկն ու հեռուն— և ոչինչ քեզ հար
չթվաց.
Դու տեսար փլուզումն ու զարթնումը, անսասան
հիմերի կործանումը—
Եվ, բացի պայքարից, աշխարհում քեզ ոչինչ հար
չթվաց։
Ելե՜լ են նորից…
Ելե՜լ են նորից… Լսո՞ւմ ես երգերը հնչեղ… Շիկնել է աշխարհը հրից։ — Պատրա՞ստ ես, եթե քեզ կանչեն…
Աշխարհը — զգո՞ւմ ես, Շեփո՜ր է. զնգում է անուշ… Շիկնե՜լ է, շիկնե՜լ է հսկումս, Եվ սիրտս — կրակ է և ուժ։
Զգում եմ՝ սրտիս մեջ Ծփում է ալիք առ ալիք Արյունը նրանց, որ ելել սեգ՝ Գնում են դեպ կյանքը գալիք…
Օ, ե՛րգ իմ, թռչո՜ւմ ես. Գիտեմ, որ — ո՛ւր էլ որ թռչես… Երգիս մեջ կզգա ջերմ ողջույնս Ընկերը, կամ քո՛ւյրը հրկեզ…
Օ, ե՛րգ իմ, օ, քո՛ւյր իմ հրկեզ..
1. Դուրս բեր անհասկանալի բառերը և բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։
բոսոր — վառ կարմիր
ղողանջ — զանգ
հրկեզ — կրակից այրված
քունք — քներակ
դյութել — գրավել
փլուզում — քանդում
անսասան — համառ
շեփոր — երաժշտական գործիք
2. Առանձնացրո՛ւ հետաքրքիր արտահայտություններ և նկարագրություններ։
Կյանքը — կորած աստղերի՜ պես հազարանուն:
———
Որքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի…
———
Անծա՜յր է գիշերը, անհայտ է ուղին:
———
Լսո՞ւմ ես սրտի իմ զնգունը,
Լսո՞ւմ ես, լսո՞ւմ ես, թե ոչ…
———
Երազներ կան, որ կարոտներ են միայն, Լո՛ւյս կարոտներ, որ կանչում են կապույտում…
3. Առանձնացրո՛ ւ տրվածներից քեզ դուր եկած բանաստեղծությունը, մի քանի նախադասությամբ ներկայացրո՛ւ ասելիքը։
Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի. Թե ուզում ես չսուզվել ճահճուտները անհունի – Պիտի աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս: Այնպե՜ս արա, որ կյանքում ո՜չ մի գանգատ չիմանաս, Խմի՜ր թախիծը հոգու, որպես հրճվանք ու գինի. Որքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի…
Հեղինակը այս բանաստեղծությունով փորձում է մեզ բացատրել, որ բողոքելը և գանգատվելը անիմաստ է: Եթե դու չսիրես աշխարհը ու միայն նրա թերությունները նկատես, ապա կդաթարես տեսնել լավը , ուրախանալ ու հրճվել դրանով: Իսկ եթե սիրես աշխարհը , ապա այն քեզ սիրելի կլինի:
Ինչքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի. Թե ուզում ես չսուզվել ճահճուտները անհունի – Պիտի աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս: Այնպե՜ս արա, որ կյանքում ո՜չ մի գանգատ չիմանաս, Խմի՜ր թախիծը հոգու, որպես հրճվանք ու գինի. Որքան աշխարհը սիրես ու աշխարհով հիանաս – Այնքան աշխարհը անուշ ու ցանկալի կլինի…
~ Կարոլինա Եսայանի ուսումնական բլոգ ~ 