День: 6 декабря 2023

157. Բազմանդամը բերե՛ք կատարյալ տեսքի.

ա) 2a + 3b + 5a = 7a + 3b

բ) 3a + 7b + 2a − b = 5a + 6b

գ) x + 2y + 3z + 4x + 5y + 6z = 5x + 7y + 9z

դ) 4a + b + 3a + 5b = 7a + 6b

ե) 12a + 5b − 4a = 8a + 5b

զ) 2k + 5n + 7k + n + 2 + 2n = 9k + 8n + 2

158. Բազմանդամը բերե՛ք կատարյալ տեսքի.

ա) 13a − 7a + 5b − 2b = 6a + 3b

բ) 3x + 7 − 2x − 3 ! = x + 1

գ) 2ab − 5y + 3ab + 6y + ba  = y + 6ab

դ) 3² mn − 2³ mn + nm = 9mn — 8mn + mn = 2mn

ե) 14x + 3y − 7x − 12y = 7x — 9y

զ) ab² + 3aba + 2abb + 2a²b = ab² + 3a²b + 2ab² + 2a²b = 3ab² + 5a²b

159. Հաշվե՛ք արտահայտության արժեքը.

x² + 5x = 36 + 30 = 66

____

2 ⋅ 3² ⋅ 4³ ⋅ 0 = 0

_____

a³ + 7a — a³ = 7a = 56

_____

2xy + 7xy + yx = 10yx = 100

____

(8 + 2)² — (8 — 2)² = 100 — 36 = 64

_____

7³ — 7³ = 0

_____

160. Հաշվե՛ք արտահայտության արժեքը.

_____

50 ⋅ 1.44 + 6 ⋅ (-5) = 72 — 30 = 42

_____

_____

1 + 1 + 1 + . . . + 1 + 1 = 98

___

(x — 4) ⋅ 5 = (x — 8) ⋅ 7

5x — 20 = 7x — 56

2x = 36

x = 18

Պատ․՝ 18 գիրք։

(x + 0,3x) ⋅ 5/100 = 0.065x

12 ⋅ 7000 = 84000

12 ⋅ (x + 0,3x + 0,065x) + 84000 = 36400000

1,365x = 36316000/2

x = 2217054

12 ⋅ 0,3 ⋅ 2217054 = 7981394

1. Ուշադրությո՛ւն դարձրու ընդգծված գոյականներին և պատասխանի´ր հարցերին:

Ա. Անտառի  թավուտում ցէ դրված: Բ. Ծուղակն անտառի  թավուտում է դրված:

Ա. Վագրի համար փորված  փոսի մեջ փիղ է ընկել: Բ. Փիղն  ընկել է վագրի համար փորված  փոսի մեջ:

Ա. Ինչ-որ որսագողեր ծառերի մեջ ցանց են կապել՝ զեբրեր որսալու համար: Բ.Որսագողերը ծառերի մեջ ցանց են կապել՝ զեբրերին որսալու համար:

Ա. Նա ուսապարկից մի տուփ  հանեց: Բ. Նա ուսապարկից հանեց տուփը:

Գոյականի  ընդգծված ձևերից  ո՞րն է որոշյալ առումով դրված, ո՞րը`

 անորոշ: Պատասխանդ փորձի՛ր պատճառաբանել:

Որոշյալ – ծուղակն, փիղն , զեբրերին, տուփը։

Անորոշ – ծուղակ, փիղ  զեբրեր, տուփ։

Ինչո՞վ են տարբերվում որոշյալ և անորոշ  առումները: (Ինչպե՞ս է կազմվում որոշյալ առումը):

Որոշյալի առումը նշանակում է, որ գոյականը որոշված է և ծանոթ։

2. Ուշադրություն դարձրո´ւ ընդգծված  բառերին  և  գրի՛ր,  թե  բառին  ե՛րբ  է  ավելանում  ը,  ե՛րբ` ն:  

Գործը վաղվան մի´ թող: Գործն է անմահ:Գործն անմահ է:

Ավելի քան հարյուր տարի նավը մնաց ծովի հատակին:  Նավն  ավելի քան հարյուր տարի սուզված մնաց:

Ուումնասիրում էր իրենց գյուղի բույսերը: Իրենց գյուղի բույսերն էր ուսումնասիրում:

Սիրտը գործում էր օր ու գիշեր: Սիրտն օր ու գիշեր գործում է:

Հետքերը տանում էին անտառ: Հետքերն  անտառ  էին տանում:

Աղեղնավորը ներկաներին սպառնում էր ու գոռգոռոմ: Աղեղնավորն  սպառնում էր  ներկաներին ու գոռգոռում:

Աղջիկը հավանաբար շտապում էր: Աղջիկն շտապում էր հավանաբար:

Գինին կարասներում էին պահում: Գինին էին պահում կարասներում:

 Տղան ցանկապատի վրայով թռավ: Տղան էր ցանկապատի վրայով թռչողը:

Երբ հաջորդող բառը սկսվում է բաղաձայնով, ապա գրվում է ը, իսկ ձայնավորի դեպքում ՝ ն, ն – է գրվում նաև, երբ հաջորդող բառը բաղաձայնով սկսվող բայ է, բայց ունի օժանդակ բայ։

3. Փակագծերում տրված բառերը գրի՛ր որոշյալ կամ անորոշ առումով:

Երկրագնդում վայրի կենդանիների (բնաջնջում) շարունավում է: Դա (կասեցնել)  շատ դժվար է, թեև երևացել են մխիթարական ինչ-որ (նշաններ): Մարդկանց մեջ հետզհետե արթնանում է այն (միտք), որ առանց կենդանիների իրենց (կյանք) անգույն  ու անհրապույր կլինի: Այդ մասին (խոսք) կարող են ասել այն (որորդներ), որոնք (զենք) փոխարինել են լուսանկարչական ապարատով: Նրանք (ուժեր) ու (ժամանակ) չեն խնայում, ժամեր շարունակ դարանամուտ են լինում կենդանիների կյանքից որևէ (դեպք) դիտելու համար:

————

Երկրագնդում վայրի կենդանիների բնաջնջումը շարունակվում է: Դա կասեցնելը  շատ  դժվար է, թեև երևացել են մխիթարական ինչ-որ նշաններ :  Մարդկանց  մեջ  հետզհետե  արթնանում է  այն միտքը, որ առանց կենդանիների իրենց  կյանքն անգույն   ու  անհրապույր  կլինի:  Այդ  մասին  խոսք  կարող  են  ասել այն  որսորդները,  որոնք  զենքը  փոխարինել են  լուսանկարչական ապարատով:  Նրանք ուժերն ու  ժամանակը չեն խնայում, ժամեր  շարունակ  դարանամուտ  են  լինում  կենդանիների  կյանքից  որևէ  դեպք  դիտելու համար:

Կարդա՛ 

Գոյականը խոսքի մեջ կարող է գործածվել որոշյալ կամ անորոշ առումով: Որոշյալ առումն արտահայտվում է որոշիչ ը կամ ն հոդերի միջոցով: Բաղաձայնով ավարտվող բառերը ը հոդն են ստանում, ձայնավորող ավարտվողները` ն: Ը  հոդը կարող է ն-ով փոխարինվել, երբ հոդն են ստանում, ձայնավորով ավարտվողները՝ ն: Ը  հոդը կարող է ն-ով փոխարինվել, երբ նրան հաջորդող բառը ձայնավորով կամ սկ,սպ, ստ, զբ, զգ, շտ, կապակցություններով է սկսվում:

Իրականացնել «Ֆիզիկական երևույթները կյանքում» նախագիծը։

3․12-8․12․;11․12-15․12

Թեման.Նյութի խտություն։Մարմնի զանգվածի և ծավալի հաշվումը

Դասարանում քննարկվող հարցեր․

Մի քանի փորձերով ներմուծել <<Նյութի խտություն>>մեծությունը

1.Ո՞ր մեծությունն է կոչվում նյութի խտություն

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի զանգվածի և ծավալի հարաբերությանը, կոչվում է նյութի խտություն։

2.Ինչպե՞ս է որոշվում նյութի խտությունը

Խտություն = Զանգված/ծավալ

3.Ի՞նչ միավորներով  է արտահայտվում նյութի խտությունը

4.Ինչպե՞ս կարելի է հաշվել մարմնի ծավալը,եթե հայտնի են նրա զանգվածը և նրա խտությունը

5.Ինչպե՞ս կարելի է հաշվել մարմնի զանգվածը,եթե հայտնի են նրա ծավալը և նյութի խտությունը:

Լրացուցիչ առաջադրանք

Սավորել Է.Ղազարյանի դասագրքից սովորել էջ49-ից- 52-ը 

Լուծել .Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մասI>>-ից էջ33 -37 առաջադրանքները

(100 — 50) : 5 = 10 (մլ)

1մլ = 1 սմ³

10մլ = 10սմ³

50 + (3 x 10) = 80 (սմ³)

90 — 80 = 10 (սմ³)

p = m/V = 7o/10 = 7 (գ/սմ³)

(200 — 100) : 5 = 20 (մլ) = 20սմ³

100 + 2 x 20 = 140 (սմ³)

160 — 140 = 20 (սմ³)

p = m/V = 170/20 = 8,5 (գ/սմ³)

(150 — 100) : 2 = 25 (սմ³)

100 + 1 x 25 = 125 (սմ³)

175 — 125 = 50 (սմ³)

(200 — 150) : 2 = 25 (սմ³)

150(սմ³)

200 — 150 = 50 (սմ³)

p = m/V = 445/50 = 8,9 (գ/սմ³):

1. Նախադասության միտքն այնպես արտահայի ´ր,  որ  ընդգծված  բառը  փակագծում  տրված  հոլովով  լինի:

Ստոկհոլմի թագավորական գրադարանն ունի շախմատին նվիրված հիսուն հազար գիրք: (գրադարանում)

Մեր շուրջը՝ օդում, ջրում, հողում, ապրում են անթիվ, անհամար մանրէներ: (օդի, ջրի, հողի)

Նույնիսկ մանրէների անթիվ բանակների ուժից վեր է կենդանի օրգանիզմներին հաղթելը: (բանակները) Բույսերը մշակում են հատուկ թունավոր նյութեր, որոնք անտեսանելի մանրէներին ոչնչացնում են: (նյութերից, մանրէները)

Բույսերի հյութի մեջ հիվանդությունների դեմ պայքարող ու օրգանիզմն ամրացնող «կախարդական» նյութեր կան: (հյութը)

___

Ստոկհոլմի թագավորական գրադարանում կա շախմատին նվիրված հիսուն հազար գիրք:

Մեր շուրջը՝ օդի, ջրի, հողի մեջ ապրում են անթիվ, անհամար մանրէներ:

Նույնիսկ մանրէների անթիվ բանակները դժվարանում են կենդանի  օրգանիզմներին  հաղթել:

Անտեսանելի մանրէները ոչնչանում են հատուկ թունավոր նյութերից, որոնք մշակում են բույսերը։

Բույսերի հյութը ունի հիվանդությունների դեմ պայքարող ու օրգանիզմն ամրացնող «կախարդական» նյութեր:

2. Գրի՛ր, թե ի՛նչ հոլովով են դրված և ի՛նչ ընդհանուր իմաստ ունեն ընդգծված բոլոր բառերը:

Փոքրիկը պահել էր հյուրի կոշիկները:

Հոլով – Սեռական, արտաքին հոլովաձև, (ի)

———

Ընկերոջ կրիան պահում էր իրենց տանը:

Հոլով – Սեռական, արտաքին հոլովաձև, (ոջ)

———

Մոր պայուսակը չբացած էլ իմանում էր, թե մեջն ի՛նչ կա իր համար:

Հոլով – Սեռական, ներքին հոլովաձև

———

Միրգը հորեղբոր այգուց են բերում:

Հոլով – Սեռական, ներքին հոլովաձև

———

Սեղանի ոտքն է դարձրել խաղալիք:

Հոլով – Սեռական, արտաքին հոլովաձև, (ի)

———

Հոր ամբողջ ունեցվածքը մնաց կրտսեր որդուն:

Հոլով – Սեռական, ներքին հոլովաձև։

Բոլորը սեռական հոլով են, պատասխանում են ու՞մ, կամ ինչի՞ հարցին։

3. Ուշադրությու` ն դարձրու ընդգծված գոյականների ձևերին և իմաստներին, գտի´ր տարբերությունները:

Ա. Դերձակը հագուստ էր կարում: Բ. Դերձակը հագուստն էր կարում:

Հագուստ (անորոշ) – հագուստն (որոշյալ)

Ա. Փողոցում գիրք  էր վաճառվում: Բ.  Փողոցում գիրքը  վաճառվում էր:

գիրք (անորոշ) – գիրքը (որոշյալ)

Ա.Ծովային մի թռչուն երկար ժամանակ լողում ու սուզվում էր:

Բ.  Ծովային  թռչունը երկար ժամանակ լողում ու սուզվում էր:

թռչուն (անորոշ) – թռչունը (որոշյալ)

Ա. Անտառում մի որսորդի հանդիպեց: Բ. Անտառում որսորդին հանդիպեց:

որսորդի (անորոշ) – որսորդին (որոշյալ)

Ա. Այստեղ հավանաբար արջ է պառկած եղել: Բ. Հավանաբար արջն այստեղ է պառկած եղել:

արջ (անորոշ) – արջն (որոշյալ)

Ա – անորոշ, Բ – որոշյալ։

4. Գծիկները փոխարինի´ր ը կամ  ն հոդով:

Ժողովուրդներ-տարբերվում են իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով:

Ժողովուրդներ- իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով են տարբերվում:

Աստղադիտակ-դանիացի ապակեգործներ-են ստեղծել: Աստղադիտակ- ստեղծել են  դանիացի ապակեգործներ-:

Եվրոպացիներ- առաջին անգամ արևածաղիկ-տեսան  մեքսիկական  պրերիաներում,  երբ  հայտնագործեցին  Ամերիկա-: Արևածաղիկ-առաջին անգամ եվրոպացիներ-տեսան  մեքսիկական  պրերիաներում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկա: Եվրոպացիներ-մեքսիկական  պրերիաներում  առաջին անգամ  տեսան արևածաղիկ- , երբ հայտնագործեցին  Ամերիկա-:

Գառնիի սյունազարդ տաճար-(մ.թ. 77 թվական)  Միհր աստծո պատվին է ստեղծվել:  Գառնիի սյունազարդ տաճար- ստեղծվել է (մ.թ. 77 թվական) Միհր  աստծո պատվին:  Միհր  աստծո  պատվին է  ստեղծվել Գառնիի սյունազարդ տաճար-(մ.թ. 77 թվական):   Միհր  աստծո  պատվին  Գառնիի  սյունազարդ տաճար- է ստեղծվել (մ.թ. 77 թվական):

—————

Ժողովուրդները տարբերվում են իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով:

Ժողովուրդներն իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով են տարբերվում:

Աստղադիտակը դանիացի ապակեգործներն են  ստեղծել:  Աստղադիտակն ստեղծել են  դանիացի ապակեգործները:

Եվրոպացիներն առաջին անգամ արևածաղիկը տեսան  մեքսիկական  պրերիաներում,  երբ  հայտնագործեցին  Ամերիկան: Արևածաղիկն առաջին անգամ եվրոպացինեը տեսան  մեքսիկական  պրերիաներում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկան: Եվրոպացիները մեքսիկական  պրերիաներում  առաջին անգամ  տեսան արևածաղին , երբ հայտնագործեցին  Ամերիկան:

Գառնիի սյունազարդ տաճարը (մ.թ. 77 թվական)  Միհր աստծո պատվին է ստեղծվել:  Գառնիի սյունազարդ տաճարն ստեղծվել է (մ.թ. 77 թվական) Միհր  աստծո պատվին:  Միհր  աստծո  պատվին է  ստեղծվել Գառնիի սյունազարդ տաճարը(մ.թ. 77 թվական):   Միհր  աստծո  պատվին  Գառնիի  սյունազարդ տաճարն է ստեղծվել (մ.թ. 77 թվական):

Դասի հղումը

1. Նշել տարածքով ամենախոշոր 15 երկրները

1. Նշեք 5 սահմանադրական և 5 բացարձակ միապետություններ
2. Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը բարենպաստ է, նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը անբարենպաստ է: