День: 15 сентября 2025

ա) 0

բ) 2

գ) 1

90 — 70 = 20⁰

<BAO = 20⁰

AO² = 64 + 36 = 100

AO = 10 սմ

AC² = x² + x²

144 = 2x²

x² = 72

x = 6√2

ա)

բ)

x² = 6374² — 6370²

x² = 40627876 — 40576900 = 50976

x = 226

x + x + 46 = 180

2x = 134

x = 67

<ABC = 67

P = 2 x 11 + 2 x 3 = 22 + 6 = 28

x + x + 37 + 37 = 180

2x = 106

x = 54

OB² = 144 — 36 = 108

OB = 6√3

AB = 0.6 + 1.6 = 2.2

ա)

(-∞ , 2) և (5, 12) մինուս

(2,5) և (12, +∞) պլյուս

բ)

(-∞ , -1) և (-1, +∞) մինուս

(5, +∞) պլյուս

գ)

(-∞ , -10) և (11, 5) պլյուս

(-10, 11) մինուս

դ)

(-∞, -1 ) և (4, +∞) պլյուս

(-1, √3) և (√3, 4) մինուս

ե)

(-∞, -5) , (-1, 3) և (3, +∞) պլյուս

(-1, 3) մինուս

զ)

(-∞, 1) , (1, 2) և (4, +∞) պլյուս

(2, 4) մինուս

ա) (+) x (-) = —

բ) (-) x (-) = +

գ) (+) x (+) = +

դ) (-) x (-) = +

ե) (-) x (-) = +

զ) (+) x (+) = +

ա) (-∞, 1) և (7, +∞)

բ) (-4, 5)

գ) (-∞, -√5) և (7, +∞)

ա) (-1, 2)

բ) (-√2, 4)

գ) (√2,√5)

ա)

(-∞, -3) մինուս

(-3, 3) , (3, +∞) պլյուս

բ)

(-∞, -1) մինուս

(-1, 1) , (1, +∞) պլյուս

գ)

(-∞, -2) , (-2, 2) մինուս

(2, +∞) պլյուս

Հնչյունափոխություն 

1.       Վերականգնե՛ք տրված բառերի անհնչյունափոխ արմատները՝ նշելով հնչյունափոխությունը։

Կիսամյակ — կես (ե>ի)

Վիրաբույժ — վերք (ե>ի)

Իշայծյամ — էշ (է>ի)

Իջվածք — էջք (է>ի)

Դիմադրություն — դեմք (ե>ի)

Զինագործ — զենք (ե>ի)

Ապավինել — ապավեն (ե>ի)

Վիճաբանություն — վեճ (ե>ի)

Գիտակ — գետ (ե>ի)

Հանդիսական — հանդես (ե>ի)

Գիսակ — գես (ե>ի)

Վիպասան — վեպ (ե>ի)

Դիտարժան — դետ (ե>ի)

Վիմագիր — Վեմ (ե>ի)

Գիրուկ — գեր (ե>ի)

Քինոտ — Քեն (ե>ի)

Սիգաճեմ — սեգ (ե>ի)

2.       Վերականգնե՛ք տրված բառերի անհնչյունափոխ արմատները՝ նշելով հնչյունափոխությունը։

Ննջել — նինջ (ի>ը)

Սրտակից — սիրտ (ի>ը)

Վշտակցել — վիշտ (ի>ը)

Մարմնական — մարմին (ի>ը)

Փղիկ — փիղ (ի>ը)

Լճակ — լիճ (ի>ը)

Մրգասեր — միրգ (ի>ը)

Նարնջագույն — նարինջ (ի>ը)

Ալյակ — Ալի (ի>յ)

Մտավոր — միտք (ի>ը)

Գժություն — գիժ (ի>ը)

Տարեվերջ — տարի (ի>ա = ե)

Պատանյակ — պատանի (ի>յ)

3.       Նշե՛ք, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարված հետևյալ բառերում։

Ծաղկաբույծ — ծաղիկ (ի — ն սղվեց)

Հոգեբանություն — հոգի (ի>ա = ե)

Կենդանակերպ — կենդանի (ի — ն սղվեց)

Ոսկեվաճառ — ոսկի (ի>ե)

Սնահավատ — սին (ի>ը)

Խնդրագիրք — խնդիր (ի — ն սղվեց)

Ուղեվճար — ուղի (ի>ե)

Ապակեգործ — ապակի (ի>ա = ե)

Հայրենասեր — հայերեն (ե — ն սղվեց)

Թվական — թիվ (ի>ը)

4.       Հետևյալ բառերով մեկական բառ կազմե՛ք այնպես, որ ու ձայնավորը հնչյունափոխվի։

Բրդուճ, ըմպելիք, հրաձգություն, շրջել, լեզվաբան, շնասեր, պտղատու, ընչադեղ, ընդաբույս , կկոցվել:

5.       Նշե՛ք, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել հետևյալ բառերում։

Ընչացք — ունչ (ու>ը)

Անասնապահ — անասուն (ու — ն սղվեց)

Ամրանալ — ամուր (ու — ն սղվեց)

Թթվահամ — թթու (ու — ն սղվեց)

Ձկներ — ձուկ (ու>ը)

Ստահոդ — սուտ (ու>ը)

Կատվախաղ — կատու (ու>վ)

Մածնանման — մածուն (ու — ն սղվեց)

Նռնածաղիկ — նուռ (ու>ը)

Աղվամազ — աղու (ու>վ)

6.       Հետևյալ արմատներով նոր բառ կազմե՛ք այնպես, որ ույ երկհնչյունը հնչյունափոխվի։

Լուսամուտ, փութադան, սուզվել, թունավոր, կապտել, ձուլել:

7.       Վերականգնե՛ք հնչյունափոխված հիմքի անհնչյունափոխ ձևերը։

Սառցարան — սառույց (ույ — ը սղվեց)

Մատուցող — մատույց (ույ>ու)

Ընկուզենի — ընկույզ (ույ>ու)

Դաշունիկ — դաշույն (ույ>ու)

Արնանման — արյուն (յու — ն սղվեց)

Ձնաբուք — ձյուն (յու>ը)

8.       Կազմե՛ք մեկական այնպիսի բառ, որոնցում տրված բառերը և արմատները չենթարկվեն հնչյունափոխության։

Բույրաթական, գույնզգույն, հույսեր, շենամեջ, զուրկացում, զննական, մուտացիա:

9.       Վերականգնե՛ք հնչյունափոխված հիմքերի անհնչյունափոխ սկզբնաձևերը՝ նշելով տեղի ունեցած հնչյունափոխությունը։

Թրատել — թուր (ու>ը)

Հոգյակ — հոգի (ի — ն սղվեց)

Ճչակ — ճիչ (ի>ը)

Կլանել — կուլ (ու>ը)

Ձնհալ — ձայն (այ>ը)

Գժվել — գիժ (ի>ը)

Քրքջալ — քրքիջ (ի>ը)

Հոգեբույժ — հոգի (ի>ե)

10.   Կազմե՛ք երկուական այնպիսի բառ, որոնցում տրված բառերը և արմատները մի դեպքում չենթարկվեն, մյուսում ենթարկվեն հնչյունափոխության։

Բույս — բույսեր, բսաչոր (ույ>ը)

Ձյուն — ձյունել, ձնաբեր (յու>ը)

Բույր — բույրաթական, բրախել (ույ>ը)

Գունդ — գունդուլ, գնդակ (ու>ը)

Ձիգ — ձիգածաղիկ, ձգաթել (ի>ը)

Նուրբ — նուրբիկ, նրբաբնույթ (ու>ը)

Աստղ — աստղանիշ, աստանոր (ղ — ն սղվեց)

Փշուր —  փշուրներ, փշրանք (ու>ը)

Հայաստանի պատմությունը երկար ժամանակ կախված է եղել երկու ուժեղ երկրների՝ Ռուսաստանի և Օսմանյան կայսրության հարաբերություններից։ Մենք միշտ մի տեսակ միջին վիճակում ենք եղել. ոչ լիովին ազատ, ոչ լիովին կախյալ։ Այս երկու երկրների ուժերն ու նպատակները հաճախ տարբեր էին, ու մենք՝ հայերս, ստիպված էինք հաշվի նստել նրանց հետ։

Ռուսական կայսրությունը մի կողմից մեզ պաշտպանություն էր տալիս, բայց միևնույն ժամանակ իր կանոններն ու օրենքները պարտադրում էր։ Օսմանյան կայսրությունում մեր կյանքը ավելի դժվար էր. հարկեր, ճնշումներ, ոչ միշտ էլ ազատություն։ Մենք միշտ պետք է մտածեինք, թե ինչպես մնալ կյանքի, մշակույթի ու հավատքի վրա, չկորցնելով մեր ինքնությունը։

Իմ կարծիքով, հայ ժողովուրդը միշտ խելամիտ ու խոհեմ է եղել. մենք սովորել ենք հիշել ու գնահատել մեր արժեքները, նույնիսկ դժվար ժամանակներում։ Մենք սովորել ենք դիմադրել և միաժամանակ հասկանալ, թե երբ պետք է զիջել, որպեսզի գոյատևենք։

Կարճ ասած, մեր պատմությունը երկու կայսրությունների միջակայքում ցույց է տալիս, որ մենք ուժեղ ենք ու փորձում ենք պահել մեր ինքնությունը, նույնիսկ երբ ամեն ինչ շրջապատում դժվար է։

Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել դասագիրքը:

Առաջադրանք 1

Հայաստանը Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների տիրապետության տակ XX դ. սկզբին/էջ 16-22 պատմել, էջ 23-ի հարցերին պատասխանել գրավոր/

ԱՆՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ U1 Բացատրիր և բնութագրիր

Մկրտիչ Ա Խրիմյան – Ամենայն հայոց կաթողիկոս, ազգային պայքարի առաջնորդ։

Նիկոլայ II – Ռուսաստանի վերջին ցարը։

Գ. Գոլիցին – Կովկասի կառավարչապետ, բռնագրավեց եկեղեցու գույքը։

Բաքու – 1905 թ․ հայ-թաթարական բախումների կենտրոն։

Մ. Նակաշիձե – Բաքվի նահանգապետ, բախումների հրահրող։

Նիկոլ Դուման – Ազատագրական գործիչ, Բաքվի ինքնապաշտպանության ղեկավար։

Դրո (Դրաստամատ Կանայան) – ՀՅԴ գործիչ, սպանեց Նակաշիձեին։

Արմեն Գարո – Թիֆլիսի ինքնապաշտպանության ղեկավար։

Փարամազ – Զանգեզուրի ինքնապաշտպանության ղեկավար, հնչակյան գործիչ։

Երիտթուրքեր – Օսմանյան կայսրության նոր իշխանավորներ (1908-ից)։

«Միություն և առաջադիմություն» – Երիտթուրքերի կուսակցություն։

Հեղաշրջում – Պետական իշխանությունը զավթելու գործողություն։

Պանթյուրքիզմ – Թյուրք ժողովուրդների միավորման գաղափար։

Մեծ Թուրան – Պանթյուրքիստների երազած մեծ պետություն։

Կիլիկիահայության կոտորածներ – 1909 թ․ Ադանայում և Կիլիկիայում հայերի կոտորած։

Ադանա – Կիլիկիայի քաղաք, կոտորածի կենտրոն։

Բալկանյան պատերազմներ – 1912-13 թթ․ պատերազմներ Օսմանյան կայսրության դեմ։

Գևորգ Ե Սուրենյանց – Կաթողիկոս, պահանջեց բարենորոգումներ։

Պողոս Նուբար – Հայ ազգային պատվիրակության ղեկավար։

Բարենորոգումների ծրագիր – Արևմտյան Հայաստանի վարչական բարեփոխումների նախագիծ։

Ա. Մանդելշտամ – Ռուս դիվանագետ, ծրագրի հեղինակ։

Լ. Վեստենենկ – Արևմտյան Հայաստան ուղարկված տեսուչ։

Ն. Հոֆ – Բարենորոգումների երկրորդ տեսուչ։

Հիմական Գաղափարներ

ա. Ներկայացրու․
Հայ-թաթարական բախումները սկսվեցին 1905 թ․, երբ թաթարները հարձակվեցին հայերի վրա։ Պատճառը քաղաքական հակասություններն ու թաթարական ղեկավարների հրահրումները էին։

բ. Նշիր․
Թիֆլիսի երիտասարդները կազմակերպեցին հայկական թաղամասերի պաշտպանությունը։ Նրանք խիզախությամբ կարողացան փրկել շատ մարդկանց և կանխել մեծ կոտորած։

գ. Բացատրի․
Ազգային շարժման գաղափարախոսությունը հայերին միավորում էր ընդհանուր նպատակով՝ պաշտպանել իրենց ժողովուրդը և պայքարել ազատության համար։ Դա նրանց ուժ էր տալիս ու դարձնում համախմբված։

Քննադատական Մտածողություն

1․ Վերլուծիր․
Հայկական հարցում մեծ տերությունները ծրագրերը կազմում էին իրենց շահերի համար, բայց իրականում հայերին օգնություն գրեթե չէին տալիս։

2․ Դիֆերենցիր հայերին․
Կիլիկիահայերը ապրում էին Օսմանյան կայսրությունում, իսկ արևելահայերը՝ Ռուսական կայսրությունում։ Այս պատճառով տարբեր էին նրանց վիճակը և պայքարի ձևերը։

3․ Համեմատիր․
Արդի մեծ տերությունները Մերձավոր Արևելքում առաջնորդվում էին քաղաքական ու տնտեսական շահերով, ինչպես նույն շահերով էին որոշում նաև հայերի հարցը։

Գրել էսսե  «Հայաստանի ճակատագիրը երկու կայսրությունների միջակայքում»

 «Հայաստանի ճակատագիրը երկու կայսրությունների միջակայքում»

Ներածություն

• Բացել թեման․ XX դարի սկզբին Հայաստանը բաժանված էր Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների միջև։
• Ընդգծել հարցի կարևորությունը․ երկու կայսրությունների քաղաքականությունն էլ մեծ ազդեցություն ունեցավ հայ ժողովրդի ճակատագրի վրա։
• Կարճ ձևակերպել հիմնական խնդիրը․ հայերը ապրում էին տարբեր պայմաններում, բայց ընդհանուր ճակատագիրը կապված էր ազգային ազատագրական ձգտումների հետ։

 Հիմնական մաս

Պարբերություն 1․ Ռուսական կայսրությունում

• Ներկայացնել՝ ինչ պայմաններում էին ապրում Արևելյան Հայաստանի հայերը։
• Խոսել կրթության, մշակույթի և ազգային շարժման հնարավորությունների մասին։
• Նշել սահմանափակումները (եկեղեցու ու կրթության նկատմամբ վերահսկողություն, գյուղացիների ծանր վիճակ)։

Պարբերություն 2․ Օսմանյան կայսրությունում

• Նկարագրել Արևմտյան Հայաստանի հայերի կյանքը․ հարկեր, ծանր պայմաններ, իրավազրկություն։
• Հիշատակել ՀՅԴ-ի և այլ կազմակերպությունների ազատագրական շարժումները։
• Նշել 1890-ականների ջարդերի և հետագա ցեղասպանության նախադրյալները։

Պարբերություն 3․ Ընդհանուր պատկեր

• Ցույց տալ՝ թեև տարբեր կայսրություններում, հայ ժողովուրդը կիսում էր ընդհանուր ճակատագիր։
• Ազատության ու անկախության ձգտումը ընդհանուր միավորող գիծ էր։
• Նշել, որ այս շրջանը նախապատրաստեց 1918 թ․ Առաջին Հանրապետության ստեղծումը։

 Եզրափակում

• Ամփոփել, որ երկու կայսրությունների պայմաններում հայերի կյանքը տարբեր էր, բայց մարտահրավերներով լի։
• Հաստատել սեփական կարծիքը․ «Կարծում եմ՝ հենց այս դժվարին փորձառություններն են ձևավորել հայ ժողովրդի տոկունությունն ու անկախության գաղափարը»։
• Ավելացնել հարցադրում ապագայի համար․ «Ի՞նչ դաս կարող ենք քաղել՝ պետականությունը պահելու և զարգացնելու համար»։

Առաջադրանք 2

Առաջին համաշխարհային պատերազմը և Հայոց ցեղասպանությունը/

էջ 24-30 պատմել, էջ 31-ի հարցերին պատասխանել գրավոր/

ԱՆՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ U1 Բացատրի՛ր և բնութագրիր

Կովկասյան ճակատ – Ռուս–թուրքական պատերազմի գիծ։

Սարիղամիշ – Ռուսների հաղթանակ թուրքերի դեմ (1915)։

Էրզրում – Քաղաք, ռուսները գրավեցին 1916-ին։

Կամավորական ջոկատներ – Հայ զինված խմբեր ռուսների կողքին։

Անդրանիկ – Հայ զորավար, կամավորների հրամանատար։

Դրո – Զորավար, կամավորների հրամանատար։

Քեռի – Կամավորական ջոկատի ղեկավար։

Արմենակ Եկարյան – Վանի ինքնապաշտպանության ղեկավար։

Արամ Մանուկյան – Վանի պաշտպան, հետո՝ պետության գործիչ։

Հայկակ Կոսոյան – Վանի ինքնապաշտպանության ղեկավար։

Ղուկաս Տեովլեթյան – Շապին-Գարահիսարի ինքնապաշտպանության ղեկավար։

Հայկական լեգեոն – Հայկական զորամաս Ֆրանսիայի բանակում։

Մեծ եղեռն – 1915 թ․ հայերի ցեղասպանություն։

«Հատուկ կազմակերպություն» – Թուրքերի գաղտնի կոտորածների մարմին։

Վան – Քաղաք, որտեղ եղավ ինքնապաշտպանություն։

Շապին-Գարահիսար – Քաղաք, հայերը բերդում պաշտպանվեցին։

Մուսա լեռ – Հայերի հերոսական դիմադրություն, ֆրանսիացիները փրկեցին։

Ուրֆա – Քաղաք, որտեղ հայերը կռվեցին ինքնապաշտպանությամբ։

Մուսթաֆա Քեմալ – Թուրքիայի նոր պետության ստեղծող, հայերի դեմ գործեց։

Կիլիկիա – Տարածք, որտեղ 1920-ին նոր կոտորած եղավ։

——

ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԳԱՂԱՓԱՐՆԵՐ

ա. Ներկայացրու

Կովկասյան ճակատում եղան Սարիղամիշի ու Էրզրումի ճակատամարտերը։ Այն կարևոր էր, քանի որ հայերը կռվում էին կամավորականներով և հավատում էին, որ կազատվեն իրենց հողերը։

բ. Պարզաբանիր

Սկզբում զինաթափեցին հայերին, հետո սպանեցին մտավորականներին, վերջում էլ կոտորեցին ու տեղահանեցին ողջ ժողովուրդին։

գ. Քննիր

Վանում հաջողվեց, որովհետև հայերը համախմբված էին, ունեին լավ ղեկավարներ ու կռվեցին մինչև վերջ, իսկ հետո օգնեցին նաև ռուսները։

ՔՆՆԱԴԱՏԱԿԱՆ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

1. Վերլուծիր
Ինքնապաշտպանական մարտերը կարևոր էին, որովհետև փրկեցին մարդկանց։ Շատ վայրերում չեղավ, քանի որ զենք ու ուժ չկար։ Եթե բոլորը միասին կռվեին, արդյունքը մեծ կլիներ։

2. Գնահատիր
Կամավորական ջոկատները օգնեցին բանակին ու ժողովրդի պաշտպանությանը։ Նրանք տվեցին հույս ու վստահություն։

3. Համեմատի՛ր
Երիտթուրքերը կազմակերպեցին ցեղասպանություն, քեմալականները շարունակեցին նույնը։ Երկուսն էլ հայերին կործանելու նպատակ ունեին։

«Առաջին համաշխարհային պատերազմը և Հայոց ցեղասպանությունը» թեմայով էսսեի կառուցվածքային պլան.

«Առաջին համաշխարհային պատերազմը և Հայոց ցեղասպանությունը»

Ներածություն

• Ներկայացնել Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը (1914 թ․) և նրա համաշխարհային նշանակությունը։
• Ընդգծել, որ այս պատերազմի տարիներին հայ ժողովուրդը հայտնվեց հատկապես ծանր պայմաններում Օսմանյան կայսրությունում։
• Կարճ ձևակերպել խնդիրը․ պատերազմը դարձավ Հայոց ցեղասպանության գործադրման «պատրվակը»։

Հիմնական մաս

Պարբերություն 1․ Հայերի իրավիճակը Օսմանյան կայսրությունում պատերազմի նախաշեմին

• Հայերը դեռևս տառապում էին իրավազրկությունից և ճնշումներից։
• Ազգային ազատագրական ձգտումները Օսմանյան իշխանությունների կողմից ընկալվում էին որպես վտանգ։

Պարբերություն 2․ Ցեղասպանության ընթացքը (1915–1916 թթ․)

• 1915 թ․ ապրիլի 24-ին հայ մտավորականների ձերբակալությունը Կոստանդնուպոլսում։
• Բանակում ծառայող հայ զինվորների զինաթափումը և կոտորածները։
• Արդեն զանգվածային տեղահանություններ՝ անապատներ, մահվան երթեր։
• Միլիոնավոր զոհեր՝ սպանություններ, սով, հիվանդություններ։

Պարբերություն 3․ Միջազգային արձագանք և հետևանքներ

• Համաշխարհային մամուլի և քաղաքական գործիչների արձագանքը («մարդկության դեմ հանցագործություն» ձևակերպումը)։
• Հայ ժողովրդի նյութական, մշակութային և ժողովրդագրական ահռելի կորուստները։
• Սփյուռքի ձևավորումը որպես նոր փուլ հայ ժողովրդի պատմության մեջ։

Եզրափակում

• Ամփոփել, որ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիները հայ ժողովրդի համար դարձան ոչ միայն ծանրագույն փորձություն, այլև պատմական ճակատագրական շրջադարձ։
• Ընդգծել սեփական կարծիքը․ «Կարծում եմ՝ Հայոց ցեղասպանությունը մեզ հիշեցնում է, որ մարդկության առաջադրանքը ոչ միայն հիշելն է, այլև կանխել նման հանցագործությունների կրկնությունը»։
• Կապել ներկայի հետ․ ցեղասպանության ճանաչման և հիշատակի կարևորությունը այսօր։

1. Առանձնացրո՛ւ ածականները։ 

Ոսկե, հիմա, ալյուրոտ, սարսափ, երազ, դողացող, ծեր, երգիչ, լուսաբաց, այսպիսի , ձմեռային, քարքարոտ, հայացք, մաքուր, դեղին։ 

2. Ո՞րն է տրված նախադասության քերականական և տրամաբանական ճիշտ շարունակությունը։ 

Բոլոր չորս շենքերը միանգամից բոցավառվեցին, 

Ա․ ինչպես կրակը կարող էր հանգցնել, 

Բ․ որովհետև այդպես հնարավոր էր, 

Գ․ ինչպես Միտչելը նախազգուշացրել էր։

3. Տրված հատվածից առանձնացրո՛ւ համեմատությունները։

Նրա աչքերը կապույտ էին, ինչպես Սևանա լիճը, թեև վաղուց չէր նայել այդ աչքերին։ 

Լուսնի պես գեղեցիկ նրա դեմքը երևում էր քողի տակից։ 

Նրա հայացքը մռայլ էր ամպամած երկնքի նման։ 

Պասխանում եք՝

Նախակորիզավոր և կորիզավոր բջիջներ։Էջ5-8

Կենդանի օրգանիզմի բաղադրություն, օրգանական, անօրգանական նյութեր, հիդրոֆիլ և հիդրոֆոբ նյութր:Էջ 11-12։

Նոր թեման՝

Բջջի օրգանական նյութեր`ածխաջրերի, սպիտակուցներ, դրնաց կառուցվածքը՝ առաջնային, երկրորդային, երրորդային, չորրորդային կառուցվածք,բնափոխում, ֆունկցիան:Ածխաջրեր, ճարպեր դրանց կառուցվածքը: Էջ՝ 15-16։
Լրացուցիչ աշխատանք
Բերել  առօրյաում հենդիպող սպիտակուցների բնափոխման օրինականեր,նշել  պատճառները, ինչ գործոնների ազդեցությամբ են դրանք բնափոխվում, պատրաստել ուսումնական նյութ:

Սպիտակուցների բնափոխումը այն է, երբ սպիտակուցները փոխում են իրենց կառուցվածքը և հատկությունները։ Օրինակ՝ ձուն եփելիս սպիտակուցը դառնում է սպիտակ ու պինդ, կաթը թթվելիս սպիտակուցները նստում են, միսը եփելիս նույնպես փոխվում է։ Բնափոխման պատճառ են դառնում ջերմությունը, թթվային միջավայրը, աղը կամ ալկոհոլը։