День: 13 марта 2025

Գարնան հմայքը ձմռան ցրտերից հետո ժպտացող արևն է, ու նրա ջերմությունը: Ծաղիկների առատությունն ու բույրն է: Աշխուժացած փողոցներն են, ժպտացող մարդիկ, բակում խաղացող երեխաները: Գարնան հմայքը նաև նրա տոներն են, որոնցից ամենաշատը սիրում եմ Մարտի 8 — ը և Զատիկը: Մարտի 8 — ը դա թերևս բոլորի սիրած տոնն է , որովհետև առանց մայրերի ու կանաց կյանքը դժգույն կլիներ, ինչպես առանց ծաղիկների ու վառ գույների: Զատիկը սիրելի է , որպես քրիստոնեական տոն և հետաքրքիր ներկված ձվերի խաղով: Գարունը կյանքի զարթոնքն է , ոչ միայն մարդկանց, այլ ամբողջ կենդանի բնության համար, քանի որ նրանք արթնանում են ձմռան քնից և նորից սկսում ապրել: Ամենուր սեր է ու ջերմություն:

Հայոց պատմություն 8/

Արևելյան Հայաստանը և ռուս-պարսկական պատերազմները/Էջ  82-85 պատմել, էջ 85-ի հարցերին գրավոր պատասխանել/

«Դավիթ-Դանիելյան վեճ» – Եկեղեցական վանքերի միջև առաջացած հակամարտություն, որն ազդեց հայ ժողովրդի քաղաքական պայքարի վրա։

Գյուլիստանի պայմանագիր (1813) – Ռուս-պարսկական պատերազմի ավարտով Պարսկաստանը զիջեց Կովկասի որոշ տարածքներ Ռուսաստանին։

Թուրքմենչայի պայմանագիր (1828) – Պարսկաստանը զիջեց Երևանի ու Նախիջևանի խանությունները Ռուսաստանին, խթանելով հայերի վերաբնակեցումը։

Ներսես Ե Աշտարակեցի – Հայոց կաթողիկոս, հոգևոր ու ազգային գործիչ, նպաստել է կրթության և մշակույթի զարգացմանը։

Պասկևիչ – Ռուսական բանակի գեներալ, որի նվաճումներով Հայաստանը մտավ Ռուսական կայսրության կազմ։

Խաչատուր Լազարյան (Լազարև) – Հայ բարերար ու դիվանագետ, աջակցել է կրթությանն ու ազգային ծրագրերին։

Հայկական մարզ – Ռուսական կայսրության վարչական միավոր (1828–1849), ընդգրկում էր Երևանի ու Նախիջևանի տարածքները։

Եկեղեցական կանոնադրություն («Պոլոժենիե») – 1836-ի օրենք, որը սահմանափակում էր Հայ եկեղեցու ինքնուրույնությունը։

Երևանի նահանգ – Ռուսական կայսրության վարչական միավոր (1849–1917), հայ ազգաբնակչության կենտրոն։

Ելիզավետպոլի նահանգ – Ռուսական կայսրության նահանգ, որի կենտրոնը Գանձակն էր (այժմ՝ Գյանջա)։

Հայ կամավորական ջոկատներ – Զինված խմբեր, որոնք պայքարում էին ազգային ինքնապաշտպանության համար։

Հայաստանի ինքնավարության նախագիծ – Տարբեր դարերում հայերի անկախության ու ինքնավարության ձգտման գաղափարներ։

Ճորտատիրություն – Հողատիրական համակարգ, երբ գյուղացիները ենթարկվում էին հողատերերին, աստիճանաբար վերացվեց 19-րդ դարում։

——

ա. Ներկայացրո՛ւ:
Գյուլիստանի պայմանագիրը կնքվեց 1813 թվականին, իսկ Թուրքմենչայի պայմանագիրը՝ 1828 թվականին։ Դրանց արդյունքում Արևելյան Հայաստանը անցավ Ռուսական կայսրությանը։ Հայերի համար սա կարևոր էր, որովհետև նրանք ազատվեցին պարսկական տիրապետությունից, իսկ ռուսական իշխանությունը նրանց որոշ արտոնություններ տվեց։

բ. Բացատրիր:
Պարսկահայերի վերաբնակեցումը Արևելյան Հայաստանում մեծացրեց հայ բնակչության թիվը, բայց առաջացրեց նաև դժվարություններ։ Նորաբնակները չունեին բավարար պայմաններ ապրելու համար, դժվարությամբ էին գտնում հող և աշխատանք։ Ռուսական իշխանությունը նրանց օգտագործեց, որպեսզի ամրապնդի իր վերահսկողությունը Հայաստանի վրա։

գ. Վերլուծիր:
«Դավիթ-Դանիելյան պայքարը» կապված էր կաթողիկոս դառնալու ցանկության հետ, բայց այն նաև արտաքին ուժերի համար էր կարևոր։ Ռուսական կայսրությունը, Օսմանյան կայսրությունն ու Պարսկաստանը ցանկանում էին վերահսկել Էջմիածնի կաթողիկոսությունը, որովհետև դա ազդեցություն ուներ ողջ հայ ժողովրդի վրա։ Ռուսները ցանկանում էին ամրապնդել իրենց դիրքերը Կովկասում, Օսմանյան կայսրությունը՝ խանգարել հայերի ազգային համախմբմանը, իսկ Պարսկաստանը՝ պահպանել իր ազդեցությունը։

Առաջադրանք 2

Արևմտյան Հայաստանը և Հայկական հարցի միջազգայնացումը/Էջ  86-90 պատմել, էջ 90-ի հարցերին գրավոր պատասխանել/