День: 14 октября 2024

1. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մանր նկարներ անող — մանրանկարիչ

թռչուններ բուծելու տեղ — թռչնաբուծարան

գյուղի տնտեսությանը հատուկ — գյուղատնտեսական

միտք հղանալը — մտահղացում

արդյունք ունեցող — արդյունավետ

աշխատանքը սիրելը — աշխատասեր

հավասար  կշիռ  ունենալը — հավասարակշիռ

բառերի մասին գիտություն — բառագիտություն

2. Տրված բաղադրյալ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Մատնաչափ — մատի չափ

կիսագունդ — գնդի կեսը

անհարթ — հարթություն չունեցող

անտեսանելի — տեսանելի չլինող

ինքնաշարժ — ինքն իրեն շարժվող

սկզբնական — սկիզբը ցույց տվող

արեմտաեվրոպական Արևմտյան Եվրոպային հատուկ

աստղադիտարան — աստղերը դիտելու վայր

համաշխարհային — ամբողջ աշխարհին բնորոշ

հավասարաչափ — հավասար չափ ունեցող

3. Տրված բառերը բաժանի՛ր ըստ խոսքի մասի պատկանելության գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, կապ, շաղկապ, ձայնարկություն, վերաբերական:

գոյական — թութակ, հովիվ, կացին,

ածական — դանդաղ, արագ, դեղին, երկար,

թվական — Հարյուր իննսուներեք, երրորդ

դերանուն — դու, բոլորը,

բայ — ընկերանալ, կրկնել, մտերմանալ

մակբայ — կամաց-կամաց

կապ — վրա, բացի, մասին

շաղկապ — թե, որպեսզի, որովհետև

ձայնարկություն — վա՜յ,ա՜խ, է՜

Վերաբերական — կարծես, անշուշտ, հավանաբար։

Դասի հղում ։

Տեսասահիկ։

Այլ հղումներ՝ 1․ 2․ 3․

1. Նշել Իտալիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն ու թերությունները:

Իտալիայի աշխարհագրական դիրքը ունի մի քանի առավելություններ, ինչպես օրինակ՝ Միջերկրական ծովի մոտ լինելը, որն նպաստում է առևտրին և զբոսաշրջությանը: Սակայն, այն նաև ենթարկվում է երկրաբանական ակտիվությանը, ինչը մեծացնում է երկրաշարժերի վտանգը, իսկ որոշ քաղաքներում բնակչության խտությունը հանգեցնում է ենթակառուցվածքների խնդիրների:

1. Պատմի՛ր Իտալիայի բնական ռեսուրսների և օգտակար հանածոների մասին:

Իտալիան հարուստ է գյուղատնտեսական ռեսուրսներով, այդ թվում՝ գինի, ձիթայուղ և մրգեր: Այն նաև ունի օգտակար հանածոներ, ինչպիսիք են քարածուխ, երկաթի հանքաքար և բարձրորակ մարմար: Նավթի և բնական գազի պահուստները սահմանափակ են, բայց երկրում զարգանում են նաև նոր էներգիայի աղբյուրներ, ինչպես օրինակ՝ արևային էներգիան:

1. Ի՞նչ դեր ունի Իտալիան ժամանակակից աշխարհում:

Իտալիան ժամանակակից աշխարհում կարևոր դեր է խաղում քաղաքական և տնտեսական ասպարեզներում՝ լինելով Եվրոպական Միության և ՆԱՏՕ-ի անդամ։ Նրա տնտեսությունը զարգացած է, հատկապես շքեղ ապրանքների և զբոսաշրջության ոլորտներում։ Իտալիան հայտնի է իր հարուստ մշակույթով, արվեստով և պատմությամբ, որոնք մեծ ազդեցություն ունեն համաշխարհային մշակույթի վրա։ Այլ ոլորտներում, ինչպիսիք են գիտությունը և տեխնոլոգիան, Իտալիան նաև նպաստում է նորարարություններին և հետազոտություններին։

1. Ո՞ր կլիմայական գոտում է գտնվում:

Իտալիան հիմնականում գտնվում է ՄերՄիջերկրական կլիմայական գոտում, որը բնութագրվում է տաք, չոր ամառներով և մեղմ, անձրևոտ ձմեռներով։ Երկրի հարավային և առափնյա հատվածները առավել ուժեղ Միջերկրածովյան կլիմա ունեն, մինչդեռ հյուսիսային շրջաններում, օրինակ՝ Ալպերում, կարող են հանդիպել նաև սառույցային և լեռնային կլիմայական պայմաններ։

Այսպիսով, Իտալիայի տարբեր հատվածներում կարելի է գտնել տարբեր կլիմայական պայմաններ, սակայն հիմնականում այն դասվում է Միջերկրական կլիմայական գոտու մեջ։

1. Պատմի՛ր բնակչության մասին:

Իտալիայի բնակչությունը մոտ 58 միլիոն է, որից մեծ մասը կենտրոնանում է քաղաքներում, հատկապես Ռոմայում, Միլանում և Նապոլիում։ Երկրում խոսում են հիմնականում իտալերեն, սակայն տարածված են նաև տարածաշրջանային լեզուներ և դիալեկտներ։ Իտալիան մեծ թվով զբոսաշրջիկների ու միգրանտների է ընդունում, ինչը նպաստում է մշակութային բազմազանությանը։ Ավելին, բնակչությունը մեծ մասամբ ծերանում է, ինչը կարող է առաջացնել սոցիալական և տնտեսական մարտահրավերներ:

1. Ի՞նչ գիտես Վենետիկի մասին:

Վենետիկը Իտալիայի հյուսիսում գտնվող մի յուրահատուկ քաղաք է, որը գտնվում է Վենետիկի լճի վրա։ Այն հայտնի է իր գեղեցիկ ջրանցքներով, սուրբ Մարկոսի տաճարով և Դոգի պալատով։ Քաղաքը մեծ թվով զբոսաշրջիկներ է գրավում, բայց enfrenta միջավայրի աղտոտման և ենթակառուցվածքների խնդիրներ։ Վենետիկը հիմնադրվել է 5-րդ դարում և եղել է կարևոր առևտրային կենտրոն։

1. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Իտալիայի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջրային ավազանները, արդյունաբերական խոշոր կենտրոնները:

ա) √9 = 3

բ) √4 = 2

գ) 4 + 3 = 7

դ) √25 = 5

ե) 2 + 1 = 3

զ) √27 — 2 = √25 = 5

է) 3

ը) 0

թ) 11 + √25 = 5 + 11 = 16

ժ) √36 = 6

ա) 4√2

բ) 5

գ) 12√3

դ) 2√5

ե) 2√2

զ) 8 — 4 = 4

է) 4 — 3 = 1

ը) 2√2

ա) √36 + 64 = √100 = 10

բ) 2 x 6 = 12

գ) 4 x 3 — 9 x 2 = 12 — 18 = -6

դ) 5 x 4 — 24 = 20 — 24 = -4

ե) 2√9 = 6 + 1 = 7

զ) 7 — 2 x 3 = 1

է) √8 + (-8) = 0

ը) √8 + 8 = √16 = 4

ա) √4 + √4 + 5 = 2 + 3 = 5

բ) 3√16 — 2√16 — 7 + √16 + 9 = 12 — 6 + 5 = 11

գ)√8 + 1 + √16 — √8 — 8 = 3 + 4 — 0 = 7

Առաջադրանք 1

Հայոց պատմություն/էջ 39-42 պատմել, էջ 43-ը գրավոր/

Հեթումյան արքայատոհմի հաստատումը: Հեթում Առաջին: Թագավորության թուլացումն ու անկումը:

•  Պատմել Հեթումյան արքայատոհմի հաստատման ընթացքի մասին:
• Ներկայացնել 1254թ.-ի հայ-մոնղոլական դաշինքի դրական, բացասական կողմերը Կիլիկյան Հայաստանի տեսանկյունից:
•  Պատմել Կիլիկյան թագավորության և Եգիպտոսի մամլուքյան սուլթանության պայքարի ընթացքի մասին:
• ՆերկայացրուԿիլիկյան Հայաստանում  Կաթոլիկ եկեղեցու և արևմտաեվրոպական ասպետների հետապնդած նպատակների մասին:
•  Ներկայացնել Կիլիկյան Հայաստանի թուլացման անկման մի քանի պատճառները, հիմնավորել:

——

Հեթումյան արքայատոհմի հաստատումը

Հեթումյան արքայատոհմը հաստատվեց 1226 թվականին՝ Հեթում Ա-ի գահակալությամբ և Զապել թագուհու հետ ամուսնությամբ։ Այս ընտանիքը դրեց Կիլիկյան Հայաստանի զարգացման հիմքերը՝ ամրացնելով արքունական իշխանությունը։

Հայ-մոնղոլական դաշինք (1254)

1254 թվականին Հեթում Ա-ն կնքեց դաշինք մոնղոլների հետ՝ մամլուքների դեմ պաշտպանության նպատակով։ Դաշինքն օգնեց թուլացնել արտաքին սպառնալիքները, սակայն հանգեցրեց Եգիպտոսի հետ թշնամանքի և որոշ քրիստոնյա պետությունների դժգոհության։

Կիլիկյան Հայաստանը և Եգիպտոսի մամլուքյան սուլթանությունը

Կիլիկյան Հայաստանը հաճախ էր պայքարում Եգիպտոսի մամլուքների հետ, որոնք ձգտում էին այն նվաճել։ Այս պատերազմներն ուղեկցվում էին երկրի ավերումներով և բերդերի կորստով։

Կաթոլիկ եկեղեցին և Արևմտաեվրոպական ասպետները

Կաթոլիկ եկեղեցին և ասպետները ձգտում էին Կիլիկիայում տարածել կաթոլիկ հավատը և հաստատել դաշինքներ՝ մուսուլմանական պետությունների դեմ։ Նրանք հաճախ ապահովում էին Կիլիկիայի ռազմական աջակցությունը՝ խաչակրաց արշավանքների նպատակներով։

Կիլիկյան Հայաստանի թուլացման պատճառները

Կիլիկյան Հայաստանի թուլացման պատճառներից էին մշտական պատերազմները մամլուքների հետ, ներքին քաղաքական անկայունությունը և տնտեսական դժվարությունները, որոնք դանդաղեցնում էին պետության զարգացումը։

—

Կիլիկյան մանրանկարչություն, Թորոս Ռոսլին, Սարգիս Պիծակ

Տեսաֆիլմերից մեկը դիտելուց հետո ամփոփել 20 նախադասությամբ:

Հայոց Կիլիկյան թագավորություն/ Մաս 1/,

Հայոց Կիլիկյան թագավորություն/ Մաս 2/

Կիլիկյան թագավորություն 

Ամփոփիչ աշխատանքներ

Հայ ժողովրդի պայքարն հայ նվաճողների դեմ: Զաքարյաններ:

Պատմեք քոչվորների դեմ հայ ժողովրդի մղած պայքարի մասին:

Թվարկեք հայկական պետության վերականգնման փորձերի ձախողման պատճառները:

Համեմատեք Բագրատունյաց Հայաստանը և Զաքարյանների իշխանապետությունը:

Ապացուցեք կամ հերքեք այն տեսակետը, որ հայկական կիսաանկախ իշխանությունները ժողովրդի գոյատևման խնդիր էին լուծում:

——

Քոչվորների դեմ պայքարը

Հայերը դարերով դիմակայել են քոչվորների ներխուժումներին՝ պահպանելով իրենց ինքնավարությունը բերդերում ու լեռներում։

Վերականգնման ձախողման պատճառները

Հայկական պետության վերականգնումը հիմնականում ձախողվում էր արտաքին հզոր թշնամիների և ներքին պառակտումների պատճառով։

Բագրատունյաց Հայաստան և Զաքարյանների իշխանապետություն

Բագրատունյաց Հայաստանը միասնական թագավորություն էր, իսկ Զաքարյանները կիսաանկախ իշխանություն էին Վրաց թագավորության ներքո։

Կիսաանկախ իշխանությունները և գոյատևման խնդիրը

Կիսաանկախ իշխանությունները օգնում էին հայերին պահպանել ինքնավարությունն ու ազգային մշակույթը օտար իշխանությունների ներքո։

——

-«Քոչվորական կայսրությունների առանձնահատկությունները»/ Պարտադիր նշել աղբյուները/:

«Քոչվորական կայսրությունների առանձնահատկությունները»

Քոչվորների կայսրապաշտությունը 

Պատմիր մոնղոլների, նրանց նվաճումների մասին:

Ներկայացրու հայերի  դրությունը,իրադարձությունների ժամանկագրությունը  մոնղոլական նվաճումների ժամանակ:

Ներկայացրու հետաքրքիր փաստեր մոնղոլների մասին:

Չինգիզ խանի ութ կանոնները   /շարադրիր .քո վերաբերմունքը այս կանոնների նկատմամբ/

Լրացուցիչ աշխատանք / ձեր ընտրությամբ մեկ  առաջադրանք կատարել/

7 փաստ Բաթու խանի մասին / թարգմանություն/

Չինգիզ Խանը հավանական է, որ 1220թ-ին եղել է Հայաստանում/   /վերլուծիր այս հոդվածը/:

Լենկ  Թեմուր/ Տեսաֆիլմը դիտելուց հետո  վերլուծիր նրա կերպարը/

Մոնղոլական արշավանքները/ հետազոտական աշխատանք/

• Նախաբան
• «Մեծ Յասա»՝ մոնղոլների հիմնական օրենք
• Մոնղոլական ցեղերի միավորումը Թիմուչինի կողմից
• Սիբիրի գրավումը Չինգիզ խանի կողմից և արշավանք դեպի Չինաստան
• Մոնղոլների արևմտյան արշավանքները
• Ոսկե Հորդայի ստեղծումը
• Մոնղոլական տերության անկման հիմնական պատճառը
• Վերջաբան․ Շատ հնարավոր է, որ Չինգիզ խանը եղել է Հայաստանում